Como mellorar a competitividade deportiva: o adestramento en exposición

Existen deportistas que son capaces de adestrar a un alto nivel pero que ao chegar á competición o seu rendemento descende. As causas son derivadas todas dos estímulos e contexto diferente no que se realizan os adestramentos respecto dos partidos ou competicións deportivas. É moi habitual escoitar falar entre adestradores sobre xogadores que adestran moi ben pero compiten mal, ou viceversa. Como conseguir mellorar a competitividade dos nosos xogadores?

>> Artigo relacionado: Diferenza entre rendemento no adestramento e na competición

Diferenzas entre ser moi competitivo e ser bo competidor

Aprender a competir ten como obxectivo principal que os deportistas adquiran as capacidades necesarias para ser bos competidores. Con todo, un deportista pode ser moi competitivo, pero non ser un bo competidor. A competitividade non só depende das ganas por xogar.

O deportista moi competitivo é aquel que goza coa competición, cos retos e ten gran necesidade por gañar e a vitoria é o que máis lle motiva. Esta motivación pola competición non é o único que fai a un deportista un bo competidor.

O bo competidor é aquel deportista capaz de adaptarse á competición, á tensión que xera, ao contexto, ao tempo e a ter un autocontrol en todas as situacións do xogo. Desta forma conseguirá render mesmo nos momentos máis difíciles. O bo competidor é o deportista que se adapta e autocontrola en función das necesidades da competición.

Un xogador ou deportista moi competitivo que non sexa capaz de regular esta situación pode dar lugar a comportamentos prexudiciais para a propia competición ao actuar de maneira incontrolada pola propia ansiedade competitiva. O bo competidor será capaz de manter o seu nivel óptimo de activación no mellor rendemento durante os momentos máis propicios e mantendo esa capacidade ao máximo de forma controlada.

>> Artigo relacionado: 23 diferenzas entre gañadores e perdedores

Unha das mellores ferramentas que tanto deportista, adestrador como psicólogo deportivo pode realizar para conseguir este nivel de competitividade óptimo é o adestramento en exposición e en ensaio das situacións o máis reais posibles.

Variables para adestrar exposición e mellorar a competitividade deportiva

A mellor forma de preparar a unha deportista para a competición é trasladar ao máximo ese ambiente competitivo ao propio adestramento. Para conseguir este obxectivo existen diversas estratexias de adestramento. En ocasións moitos adestradores optan por realizar tarefas de adestramento con dificultades moi elevadas para que o xogador teña que incrementar o seu nivel de atención e estea preparado por encima do que realmente se vai a atopar no partido.

Outra fórmula é a de aproximarse ás condicións do partido o máximo posible: xogo real, decisións arbitrais, simulación de situacións de xogo adversas, ruído de fondo, etc.

En ambas as opcións hai que ter en conta que a sobreactivación pode ter un efecto boomerang e volverse en contra do xogador si non é capaz de controlalo. É aquí onde entra o aspecto mental e psicolóxico, a preparación psicolóxica para alcanzar a eficiencia no rendemento deportivo.

Condicionantes para realizar un adestramento en exposición

As variables que se deben considerar para realizar un óptimo adestramento en exposición de face á mellora competitiva, entre outros, son os que seguen:

• Regras de xogo, aplicar as mesmas regras no adestramento que na competición (número de faltas, regras de saque, etc.), salvo para casos concretos específicos.
• Xuíces ou árbitros durante os adestramentos que se poidan equivocar ou non nas súas decisións, do mesmo xeito que no xogo real. Aparecerá o factor protesta ou inxustiza.
• Secuenciar a participación activa. Simular os mesmos tempos de xogo en estado máximo de activación óptima para cada xogador específico e ter un control sobre eses tempos de participación do xogador. Isto daranos datos importantes sobre o seu rendemento competitivo e en que momentos usalos. Ademais, podemos trasladar esa información ao xogador de face a conseguir que mellore a súa autorregulación competitiva.
• Obxectivos específicos. Determinar diferentes obxectivos competitivos que implican ter que manter o estado de activación ou incrementalo como pode ser a simulación de situacións desfavorables no resultado. Por exemplo, imos por detrás no marcador e quedan tres minutos de partido; ou estamos en bonos de faltas polo que facer unha falta carrexará un lanzamento de dez metros (en futsal).
• Engadir dificultades táctico-estratéxicas. Simular o tipo de defensa que se vai a recibir durante o partido, as estratexias do rival ou ensaiar con sistemas tácticos que haxa que adaptar durante o partido de maneira específica e ver como evoluciona a competitividade respecto desas variables.
• Motivar para a competición. Incluír algún tipo de incentivo que incremente a propia actividade de competir. Podemos aplicar un reto cunhas consecuencias gratificantes (tentar impulsar a motivación intrínseca) pero que sexan derivadas dunha boa competición. Neste sentido hai que ter especial atención a evitar a sobremotivación ou a lanzar mensaxes excesivamente positivas que logo no partido ou xogo real non se poderán chegar a alcanzar e incrementará o nivel de tensión pola frustración que produce o non alcanzar obxectivos que previamente se habían sobremotivado.
• A presenza de público que normalmente non hai nos adestramentos convértese para moitos xogadores nunha arma de dobre fío. Cando se xoga ante o propio público pode ser máis motivante debido ao apoio social recibido. Con todo, pode xerar tensión ou ansiedade social por medo ao fallo e recibir unha avaliación social negativa do propio público polos erros cometidos. Cando se xoga co público en contra esa hostilidade pode devaluar o rendemento dun xogador con pouca experiencia ou pouco autocontrol ante público. Por iso é importante abrir adestramentos á presenza de público. É de gran controversia por exemplo o feito de que os pais asistan aos adestramentos dos nenos nas etapas formativas. Pero, si van velos xogar por que non os van a poder ver adestrar? O xogador afaise a esa presión social do familiar vendo o seu xogo. Iso si, a condición de que exista un bo comportamento por parte de ambos.
• Uso de novas tecnoloxías. Hoxe en día, todo aquilo que non se poida simular nun adestramento pódese lograr co uso de tecnoloxía. Pódense realizar simulacións inmersivas en situacións de xogo ou control ambiental. Todo iso con axuda de lentes de realidade virtual, simuladores ou mesmo videoxogos. Aplicando tecnoloxía ou vídeos de maneira específica que compense dalgunha forma o non poder adestrar certas condicións.
• Outro tipo de exposición a condicións motivantes que poidan estar presentes no contexto da competición a condición de que sexa posible. O público, megafonía, ruído de fondo, condicións de temperatura e ambiente, música para quentar, directivos na bancada, familiares, presenza de medios de comunicación, televisión, entrevistas, etc., Son só algunhas das posibles variables a controlar e simular.

En definitiva, adestrar é aprender a competir da maneira o máis eficiente posible para adaptar da mellor maneira posible o noso comportamento e pensamentos ao xogo real e como sempre, a figura do psicólogo deportivo cobra vital importancia para coordinar este tipo de situacións que melloren o rendemento e a competitividade.

>> Visita a sección de psicoloxía deportiva para aprender a mellorar os teus adestramentos.