Estás a ver un capítulo da túa serie favoria, parece que se achega o desenlace final de trámaa pero, termínase o capítulo e déixanos en albas. Empeza a funcionar o efecto Zeigarnik que nos impulsa a ter que ver o seguinte capítulo para saber o que pasou. Quedamos intrigados e activados na serie ata que publiquen o próximo capítulo.
A explicación psicolóxica desta activación cognitiva tena o xa chamado efecto Zeigarnik que fai referencia á capacidade de lembrar mellor aquelas tarefas que tes pendentes ou interrompidas que aquelas que xa realizaches. Unha vez máis, o noso cerebro tenta funcionar da maneira máis eficiente posible. Tendo en conta que a eficiencia fai referencia á resolución de problemas co menor custo posible.
O nome deste efecto psicolóxico provén da psicóloga rusa Bluma Zeigarnik que publicou a súa investigación sobre este comportamento cognitivo no ano 1927, mentres traballaba co psicólogo da gestalt Kurt Lewin. O estudo consistiu na observación do recordo que tiñan os camareiros dos pedidos pendentes de pago sobre os que xa foran pagados.
Ao parecer, o cerebro elimina a información irrelevante unha vez finalizada. O proceso de pago da conta pendente finalizaba unha tarefa que pasaba a segundo plano no procesamiento cognitivo polo que se esquecía con maior facilidade en beneficio de mellorar o recordo das mesas que tiñan as súas consumicións pendentes de pago. Parece lóxico, e adaptativo. A nosa memoria é limitada.
É unha activación cerebral similar á que sucede cando nos invaden pensamentos intrusivos ou obsesivos, pero con efecto contrario cando a información que se tenta recuperar é tóxica.
>> Artigo relacionado: O fenómeno do oso polar e os pensamentos obsesivos.
Por tanto, o que sucede é que o cerebro necesita completar a información que recibe con datos senón parece quedar activado ata que o consegue. En ocasións, eses datos son completados de forma errónea polo que se sucede outro efecto psicolóxico relacionado, o efecto Mandela, que sucede cando se completa información de maneira errónea para dar solución a ese conflito cognitivo.
>> Artigo relacionado: O efecto Mandela: 16 exemplos de como nos inventamos as cousas.
Esta falta de información relevante para resolver unha trama é o que fai que algunha xente quizais lembre antes os nomes dos personaxes da árbore genealógico da familia Lanister de Xogo de Tronos aos nomes dos seus familiares do pobo. Saberse os nomes das familias é unha información útil que se mantén activa ata que terminas de ver a serie ou película e fomenta a motivación necesaria para estar pendentes da estrea do seguinte capítulo.
É por isto que o efecto Zeigarnik é utilizado comunmente en campañas publicitarias para espertar o interese no produto ou por exemplo á hora de elaborar trailers de películas. Necesitamos saber que pasará. Por iso, adoita escoitarse nos programas de televisión aquilo de: “saberémolo despois da publicidade“. Que saberemos!? Ou se utiliza a intriga e incerteza na confección de trailers de películas para motivar a resolución da mesma, a saga Star Wars é un exemplo deste tipo de trailers, que leva a millóns de persoas a ir ao cine canto antes para saber como continúa a historia.
Quen lle ía a dicir fai case 100 anos a Bluma Zeigarnik que o seu efecto podería explicar o uso en internet dos invasivos e en ocasións molestos ‘clickbait‘. Esta técnica é usada polos internautas como cibercebo para que entren en publicacións ou vídeos de Youtube tras mostrar títulos do estilo: “Cóllolle o móbil á miña noiva e pasa isto…” ou ben imaxes inconclusas que incitan a resolver o “misterio”. Si picas no cebo, claro.
>> Artigo relacionado: Resistencia á persuasión ou como evitar ser manipulados.
O efecto Zeigarnik tamén pode ser útil como técnica de estudo. Investigacións derivadas do estudo inicial de Bluma Zeigarnik demostraron que aquelas persoas que realizaban pausas durante o estudo dunha materia para realizar outro tipo de actividades non relacionadas lembraban mellor o estudado que aquelas que realizaran sesións completas de estudo.
O motivo é explicado tamén pola teoría de campo de Lewin, que mantiña que unha tarefa xa iniciada establece unha tensión cognitiva especifica sobre ela que facilita a recuperacion da información relacionada e faia máis accesible. Con todo, cando se realiza unha xornada intensiva de estudo e termínase de estudar todo na mesma esa tensión alíviase polo que o cerebro entende que xa non é prioritaria a recuperación desa información.
É o mesmo que sucede cando despois de estudar para un exame, unha vez feito parece que xa nos esquecemos de todo. O mesmo sucédeme a min cando termino de escribir un artigo tras a investigación previa. Unha vez feita a tarefa parece que se garda no baúl dos recuerdos.
Así que, a próxima vez que vaias estudar fai unha pausa para ver o último capítulo da túa serie favorita. O teu cerebro agradecerao e iniciarás o estudo de maneira máis eficiente. Iso si, non se trata de que che termines Netflix enteiro e procrastines de maneira indefinida.
>> Artigo relacionado: Técnicas para non postergar (ou non procrastinar) sen morrer no intento.
_
Referencias:
Zeigarnik, B. (1967). On finished and unfinished tasks. In W. D. Ellis (Ed.), A sourcebook of Gestalt psychology, New York: Humanities press. (Tradución ao inglés do orixinal de 1297)
