As bancadas dos estadios e pavillóns de xogo son auténticos fervedoiros de emocións dos afeccionados, para o bo e para o malo. En ocasións os afeccionados convértense en auténticas máquinas de agredir verbalmente a todo aquel que non vaia a favor dos seus ideais ou crenzas deportivas, xa sexa o árbitro, xogadores rivais, técnicos ou directivos do propio club do cal se defenden as cores. Ás veces penso que aos campos non se lles debería permitir entrar aos nenos pequenos das barbaridades que poden chegar a ouvir e o pouco educativo que é isto para eles. É triste pensar iso, pero por desgraza sucede.

>> Artigo relacionado: 10 estratexias de prevención da violencia no deporte. 

Escóitanse auténticas barbaridades nos campos de fútbol (e doutros deportes) que si fosen ditas noutros contextos soarían de tan mal gusto que a propia persoa que as di sentiría avergoñada si escoitásese. Escóitanse insultos graves, homófobos, xenófobos, ameazas de morte, etc. Todo isto dentro dun contexto que parece normalizar a violencia. Por que si, é violencia. A incitación á violencia por medios verbais é o primeiro paso para dar lugar á violencia física e si, a intelixencia emocional é fundamental para aprender a xestionar estas emocións de ira que moitas persoas son incapaces de controlar cando se trata de defender as cores do seu equipo.

Por que se produce a violencia no deporte?

Pero, como unha persoa que na súa vida cotiá parece incapaz de increpar desa maneira, convértese nunha persoa fóra de si nun terreo de xogo? Primeiramente debemos diferenciar entre agresión e violencia.

A agresión é unha forma de conduta dirixida a danar ou inxuriar a outra acode pero motivada a evitar un dano. É dicir, existen unha intención. A agresividade en si é unha forma evolutiva de defendernos ante un ataque para evitar ser nós danados. O problema é cando se fai de maneira desmesurada e fóra de contexto que pode levar a formas de agresión violentas. Por tanto, a violencia, é un subtipo de agresión, unha forma extrema de agresión física ou moral que ten como motivo destruír, castigar ou controlar a outro individuo.

A maioría da agresión verbais que se escoitan nun campo deportivo quedan niso pero son un precursor e un incentivo claro para os actos violentos posteriores polo que se deben evitar e condenar custe o que custe como medida de prevención da violencia no deporte, xa que son usadas fóra de contexto ético e moral.

A conduta agresiva caracterízase por:

• Volume de voz elevado.
• Fala precipitada.
• Estilo tallante.
• Continuas interrupcións.
• Insultos e ameazas.
• Contacto ocular co retador.
• Xestos da cara e postura tensa.
• Tendencia ao contraataque.
• Verbalizaciones típicas: “ten coidado, “feixe”, “non sabes”, “vouche a…”, “oxalá che…”.

É unha conduta falta de empatía, respecto e cunha clara predisposición egocéntrica da persoa que a emite debido en parte pola tensión, ansiedade e frustración que sente ante unha situación deportiva que se ve sobre o terreo de xogo (por exemplo unha falta non pitada) que, debido á falta de control sobre a mesma xera enfado e ira na persoa que a presenza.

A espiral do silencio.

As condutas agresivas reprodúcense en gran parte debido á aprendizaxe observacional ou vigairo. Por isto, os grandes medios de comunicación equivócanse en numerosas ocasións ao mostrar imaxes de actos violentos no deporte xa que si non son acompañados dunha boa explicación ou a mensaxe non é recibido de forma correcta o único que xerará será maior propensión a repetir eses mesmos actos, si non se emiten da forma correcta e acompañadas das explicacións pertinentes, pero ollo, non sempre a persoa que as recibe é capaz de interiorizarlas de forma prosocial.

Débense condenar de forma tallante desde o primeiro momento para evitar que se produza o fenómeno da espiral do silencio. Este fenómeno, tamén coñecido como escaleira da violencia é o proceso polo que a non intervención e o silencio dos observadores de agresións son interpretados como conformidade e generalización.

Factores que incitan á violencia.

Estes son 11 dos moitos factores que inflúen dentro dun campo de xogo e nas súas bancadas para producir condutas violencias.

A validación social.

O feito de estar nunha bancada rodeado de xente que está a increpar ao árbitro ou xogadores non inhibe aquelas condutas que si estivésemos sós non fariamos. O noso cerebro parece razoalo de maneira que si todo o mundo faio debe estar validado socialmente polo que non pasa nada si súmasche aos insultos. Mal.

>> Artigo relacionado: Principios de persuasión social.

Principio de simpatía. 

A xente que vai aínda campo de fútbol ou de calquera outro deporte, sente identificado cunhas cores e sente simpatía cara a eles e os xogadores que os defenden. Isto é por tanto que si un xogador cae na área, inmediatamente pídese penalti, aínda que en moitos casos véxase claramente que non o é. É un principio de solidariedade e sentido de pertenza a un grupo.

A propia espiral do silencio.

Como xa comentamos antes. No momento no que ninguén di nada respecto diso dun insulto, vólvese unha espiral de violencia continuada. Por iso a violencia hai que condenala desde o minuto uno.

Difusión de responsabilidades.

Derivado do principio de validación social, cando se actúa en grupo as responsabilidades tamén parecen dividirse entre toda a bancada polo que parece que ese sentimento de vergoña ou repulsión allea parece que é menor. É por isto que a moita xente que se lle ensina a nivel individual o seu comportamento grupal adoitan sentirse avergoñados do que dixeron e de como actuaron nese momento.

Anonimato.

Nunha multitude é máis fácil pasar desapercibido polo que as condutas violentas, que adoitan ser castigadas, teñen un lugar para florecer sen control.

Alcol e drogas.

Por moito control que se teña respecto diso, hai xente que segue entrando con altas taxas de alcol (ou outras sustancias) e sangue. O cal, potencia o resto de factores desinhibidores da conduta agresiva.

O ruído.

Segundo varios estudos, nos lugares onde hai moito ruído a taxa de violencia poténciase debido a que xera un ambiente máis impredicible, acumúlase no noso nivel de tensión e xera unha menor tolerancia á frustración.

A temperatura.

Nos climas máis calorosos e tropicais os niveis de violencia son máis altos, estatisticamente falando. Ademais, a calor é un dos síntomas fisiológicos de condutas agresivas e ira, polo que nun ambiente caldeado ou pola propia actividade que se está levando a cabo propíciase máis aínda unha conduta violenta.

O hacinamiento.

Do mesmo xeito que pasa nas manifestacións, cando unha cantidade de xente acumúlase nun mesmo lugar isto xera maiores niveis de tensións que pode producir que se salte á mínima cara a unha conduta agresiva. Ademais, o rozamento pode provocar encontróns innecesarios e malentendidos que xeren disputas inapropiadas. A densidade pode xerar unha experiencia displacentera subxectiva.

A dor.

Dor porque o seu equipo sofre no campo e empatizas con el o cal produce irritabilidad ou cólera e moito maior si existe anticipación (por exemplo, verse ameazados no descenso de categoría).

Factores de risco psicosocial.

A estes estes factores hai que sumarlles os factores do contexto familiar e a cultura deportiva neste caso de cada persoa que vaia a ver un partido. Aquelas persoas que viven nas súas familias situacións límite poden ver no fútbol ou o deporte un lugar onde escaparse e soltar aquelas emocións que no seu contexto persoal non pode facer. A cultura deportiva e o nivel de educación das persoas tamén é fundamental para evitar condutas agresivas.

Neste aspecto, cabe mencionar tamén aos medios de comunicación, que en demasiadas ocasións difunden a violencia de manea inxustificada ou sen a debida información e o que crean son modelos de aprendizaxe observacional que despois son reproducidos e que encima co premio de ser televisados. Unha cousa é condenar a violencia e outra moi distinta é difundila.

Estes son só algúns dos factores que inflúen na conduta agresiva, que ademais se pode ir acumulando polo que se debe frear canto antes porque a violencia xera máis violencia.

Stop violencia. 

_

Bibliografía:

Díaz Augado, Mª José. Convivencia escolar e prevención de violencia.

Ministerio de Educación Cultura e Deporte

Gimeno, Fernando. Sáenz, Alfredo. Ariño J. Vicente. Aznar, Mónica. Deportividade e Violencia no Fútbol Basee. Universidade de lles Illes Balears e Universidade de Barcelona. Revista de Psicoloxía do Deporte (2007)

Morais, J.F., Huici, C Moya, M., Gaviria, E., López-Sáez, M. Nouvilas, E. (2003). Psicoloxía Social. Madrid: McGrawHill