Sentirse culpable non é a solución

A culpabilidade é unha emoción inútil.  e como todas ten a súa función. Paralizarse ante algo é necesario para aprender a enfrontarse a unha situación que che superou e da cal te sintes  responsable. Pero non é útil se non funciona como punto de inflexión cara á mellora persoal. Se te quedas paralizado pola culpa eternamente empiea a non ser inútil Soa fácil dicilo pero evidentemente é difícil aplicarllo. Mentres te sentes culpable estás a desperdiciar o tempo presente por comportamentos pasados coma se iso fóseos a solucionar. É o mesmo que pasa coas preocupacións, pero nestas últimas o tempo pérdelo preocupándoche polo futuro. A psicoloxía explícao.

Non imos entrar a definir o termo xeral de emoción, para iso cunha simple procura en Google terás miles de definicións pero é importante recalcar primeiramente en dicir que existen dous tipos de emocións.

Emocións básicas ou primarias: as que veñen de serie de forma innata e axudan á supervivencia da especie: como a ira, tristeza, noxo, sorpresa ou o medo).

Emocións aprendidas ou secundarias: son as que xorden da aprendizaxe social, do razoamento, a linguaxe e a comunicación. Neste bloque é no que se atopa a culpa, pero tamén a satisfacción, o aburrimento, a compracencia ou os celos. Completan ao primeiras pero a súa función é moito máis social.

Hai que diferenciar entre a culpabilidade e o aprender das leccións do pasado. Falamos dunha emoción inútil cando a culpabilidade inmobilízache e eses remorsos non déixanche realizar unha vida normal, xa sexa por estar molesto ou incómodo ou ben chegar a niveis de depresión maiores e máis serios. Aprender das equivocacións si é san, evidentemente. Se o que fas é prometerche non volver realizar un acto, iso non é sentimento de culpa. A culpabilidade é malsana cando gástache enerxía que poderías estar a investir en mellorar as cousas. Con todo, a sociedade tende a facernos pensar que o incorrecto é non sentir esa preocupación polo pasado: Preocúpache do presente!

Freud falaba de algo así como que a culpa tiña unha parte inconsciente e de aí a “necesidade de castigo”, de autocastigarse. Pero isto son palabras para outros post.

Tipos de culpa e exemplos

• Culpa residual: é a que conservamos da nosa nenez. De cando ás veces facíannos sentirnos avergoñados con frases do estilo ameazantes do tipo: “deberías sentirche avergoñado por suspender” (somo se iso fose mellorar a nota…), ou cando un adestrador quitábache do terreo de xogo por fallar unha ocasión clarísima de gol, evidentemente non por facer iso o gol vai volver a entrar. Ou o típico que se lle escoita dicir a algúns pais: “Se non te comes a sopa, papá xa non vaiche a querer máis”, Todas estas reaccións vanse acumulando nese neno que será adulto e a longo prazo aprenderá a que sentirse avergoñado e culpable é o “normal”.
• Culpa autoimpuesta: é moito máis molesta que a primeira e fai referencia a sentirse inmobilizado por accións recentes que non teñen que ver coa infancia. É cando se infrige unha norma ou código. A dor que sente non vai facer cambiar as cousas. Se un día esquéceseche pagar nun bar a consumición e tes malestar por iso…de que che serve sentirche así? O que fixeches está mal e tes dúas opcións: ir pagar a conta ao bar pedindo desculpas ou se non tes opción porque xa che marchaches da cidade, anotalo nas cousas que nunca máis volverás facer e aprender diso.

Esta claro que o malestar xerado pola culpa pode ser de menor ou maior importancia. Non é o mesmo sentirche culpable por non felicitar os aniversarios a alguén que sentirche culpable por coller o coche bébedo. En ambos os casos o refuxiarse nun sentimento de dor insano que che inmobilice non é a solución aos problemas. De feito, se non lle pos fin a isto, a propia culpa servirá de reforzador para volver repetir a mesma conduta baixo o amparo e a retribución de sentirse culpable e “autocastigarse”, como dicía Freud.

Sal do bucle e aprende do erro para mellorar no presente cara ao futuro.

_

Referencias bibliográficas:

Dyer, Wayne W. (1976). Your erroneuous zones. Fuck & Wagnalis, Nova York.

Imagen: pixabay.com