Como solucionar un problema en 5 sinxelas fases

Teño un problema, que fago? Usa a intelixencia emocional, que é a capacidade para recoñecer os sentimentos propios e alleos e utilizar esa intelixencia para saber xestionar nosas propias emocións e aprender a controlar situacións de alta carga emocional. Ao contrario do que se pensa, a intelixencia emocional pódese traballar para mellorala, pero como todo, require de práctica e o coñecemento de certas técnicas que moitas veces han de ser guiadas por un profesional das emocións: o psicólogo.

Unha das técnicas para a mellora da intelixencia emocional son as chamadas técnicas de resolución de problemas teñen como obxectivo desenvolver as seguintes habilidades:

• Identificación da orixe do problema: as respostas emocionais negativas.
• Habilidade para xerar solucións alternativas.
• Avaliación da mellor alternativa.
• Habilidade para tomar decisións e polas en práctica.

As técnicas de resolución de problemas baséanse na procura de solucións o máis eficaces posibles antes un problema mediante:

Toma de perspectiva: a causa do problema non é a situación en si, senón a resposta inadecuada que damos antes unha situación (por exemplo, gritar).
Descomposición do problema en submetas realistas: o obxectivo xeral adoita ser relacionado co benestar persoal máis que coa situación obxectiva.
Análise de bens-fins: buscar alternativas para cada unha das submetas. Hai que ordenar a información e medios dispoñibles. Se se me estraga o coche unha solución é comprar outro, claro, pero quizais non teña diñeiro para comprar un novo…e se o arranxo?

O técnica D’Zurilla e Goldfried

A técnica de solución de problemas proposta por D’Zurilla e Goldfried (1971) consiste nun proceso bidireccional dividido en 5 fases de adestramento:

1. Orientación cara ao problema.
2. Definición e formulación do problema.
3. Xeración de alternativas de solución.
4. Toma de decisións.
5. Implementación da solución e verificación.

1º Orientación cara ao problema.

Primeiramente temos que identificar o problema, entendido este como unha resposta inadecuada que se dá ante unha situación determinada. É dicir, o problema detéctase polas emocións negativas que xera. Preguntarse a un mesmo: como sinto ante unha determinada situación? (traballo, familia, economía, parella, saúde…). Se a resposta a esta pregunta é: mal, enfadado, triste, furioso, asustado, confundido, tenso… estamos ante un problema que deberemos de aceptar como parte das situacións da nosa vida e que debemos de afrontar de maneira reflexiva.

2º Definición e formulación do problema.

O seguinte paso é a análise da situación, a súa descrición detallada que xera o estado emocional negativo. As preguntas que hai que realizarse son: por que pasa esta situación?; onde ocorre?; con que persoas ocorre?; cando ocorre? que fago cando ocorre? As respostas ás preguntas irannos orientando cara a unhas metas emocionais que nos levasen a conseguir a meta final: o benestar emocional. Escribe os obxectivos que resolven as túas preguntas.

3º Xeración de alternativas de solución.

Os conflitos pódese solucionar de diversas maneiras, co cal hai que xerar todas as ideas posibles. Realizar unha tormenta de ideas (brainstorming) persoal para cada obxectivo ou submeta, cantas máis ideas mellor. A cantidade xerará a calidade da solución final e a diversidade de ideas aumentará o potencial de axustes das mesmas, incluso combinándoas cara á solución óptima. Ollo!, tes que aprazar o xuízo final até terminar este proceso, é un erro o entrar a valorar as ideas que se van xerando até non finalizar a fase por moi disparatadas ou inviables que parezan. Todas as ideas poden achegar elementos á decisión final. Ter polo menos 10 ideas para cada obxectivo sería unha cifra adecuada.

4º Toma de decisións.

Agora trátase de analizar as posibles consecuencias de cada obxectivo, as mellores alternativas das expostas. Primeiramente faise unha criba para que queden unhas 3-4 alternativas, analizando as vantaxes e inconvenientes de cada unha delas. Hai que ter en conta as consecuencias para un mesma fronte as consecuencias para os outros, unha probabilidade estimada de que sexa eficaz esa alternativa e a probabilidade real de que se poida levar a cabo. Trátase de levalas a unha valoración cuantitativa e subxectiva. Sempre as alternativas que repercuten nun mesmo terán sempre valor dobre. Podemos utilizar para iso algunha escala (0-10) ou puntuaje que xere unha “clasificación” das alternativas para tomar a decisión. As que teñan máis puntos en consecuencias positivas que negativas serán as que han de ser seleccionadas. Para saber que eliximos unha solución útil podemos facernos estas preguntas:

• A idea é práctica e pódese levar a cabo?
• É realista?
• É moi custosa?
• Canto tempo require?
• Pode ser implementada por ti mesmo ou require doutras persoas?
• As consecuencias que se anticipan da súa posta en práctica levan a resolver o problema?

5º Implementación da solución e verificación.

Chegou a hora de pór en marcha a solución elixida. Antes de nada debemos facer unha pequena planificación dos pasos a seguir para poder ir valorando cales funcionan mellor e peor e relizar unha implantación progresiva do plan de acción. O modelo que se pode utilizar é a teoría do control e a concepción cognitivo-conductual do auto-contro, é dicir:

1. Execución: posta en práctica.
2. Auto-observación: observar a propia conduta e os resultados que se obteñen.
3. Auto-avaliación: comparar os resultados cos resultados anticipados previstos.
4. Auto-reforzamento: se os resultados aseméllanse aos previstos é hora de sentirnos orgullosos do traballo ben feito, pola contra non desistas e revisa o proceso das fases anteriores.

Este tipo de técnicas demostrouse útil para a resolución de conflitos de parella, conflitos laborais, fobia social, problemas cos fillos, atención primaria, depresión, problemas relacionados coa dor, drogas, ansiedade ou diversos trastornos de personalidade. Todo o que sexa mellorar as túas habilidades emocionais irán en beneficio do teu benestar persoal.

Se chegaches a ler até aquí é probable que penses algo así como: “Vale, si, todo moi bonito pero eu non son capaz de realizalo.” É certo que hai persoas que teñen máis ou menos habilidades emocionais, e non por iso son mellores ou peores persoas. Hai xente que se mantén en forma realizando exercicio en por si e outra que necesita dun preparador físico para mellorar e ir a un ximnasio. Se non es capaz de mellorar as túas habilidades emocionais, por que non ir a un psicólogo a que che axude a exercitalas? Igual que che apuntas ao ximnasio tamén te podes apuntar a un psicólogo. Quizais a longo prazo sálgache máis barato. E non comemos a ninguén ;).

_

Referencias bibliográficas

Ruiz Fernández, Mª Anxos, Díz García, Marta Isabel; Villalobos Crespo, Arabella. Manual de Técnicas de Intervención Cognitivo-Conductuales. Ed. Desclée De Brouwer (2012)