A teoría das intelixencias múltiples de Gardner

A intelixencia pódese definir como a capacidade de adquirir coñecementos ou entendementos e de utilizalos en situacións novas, ademais inflúe nela aspectos como a curiosidade, o nivel de adaptación, o razoamento, solución de problemas, atención, memoria, a análise de situacións ou a visualización.

Estas capacidades son necesarias para a vida diaria, onde as persoas teñen que analizar ou asumir novas informacións mentais e sensoriais co obxectivo de dirixir as súas accións a unhas metas determinadas. No entanto, aínda non se coñece de forma exacta como se interrelacionan e combinan estas capacidades para formar ese complexo colectivo que chamamos intelixencia.

Howard Gardner (nacido en 1943), é un neuropsicólogo e educador da Universidade de Harvard, o cal presentou a súa teoría sobre a intelixencia no seu libro, Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences no ano 1993. Gardner redefine o termo intelixencia: defínea como a capacidade para resolver problemas cotiáns, para xerar novos problemas, para crear produtos ou para ofrecer servizos dentro do propio ámbito cultural.

A importancia da definición de Gardner é dobre:

Amplía o campo do que é a intelixencia e recoñece que a brillantez académica non o é todo. Á hora de desenvolvernos nesta vida, non basta con ter un gran expediente académico. Triunfar nos negocios ou nos deportes require ser intelixente, pero en cada campo utilizaremos un tipo de intelixencia diferente, nin peor nin mellor, simplemente distinto.
Define a intelixencia como unha capacidade, convértea nunha destreza que se pode desenvolver.
A palabra operativa desde o punto de vista das intelixencias é ?múltiple?; derivándose este termo das investigacións feitas por Gardner en neuropsicología que suxiren a presenza de zonas no cerebro humano que corresponden, polo menos de modo aproximado, a determinados espazos de cognición.

Nas investigacións neuropsicolóxicas de Gardner suxírese a presenza de zonas no cerebro humano que corresponden a determinados espazos de cognición, polo menos aproximadamente. Deste feito a palabra que xorde para definir os diferentes tipos de intelixencias é “múltiples”.

Os 8 tipos de intelixencias múltiples de Gardner.

É complexo definir claramente cales son as zonas do cerebro de cada intelixencia pero si existe certo consenso sobre que cada unha delas pode expresar unha forma diferente de intelixencia. Así, Gardner diferenciou entre 8 tipos de intelixencias múltiples:

1. Intelixencia lóxico-matemática. É a capacidade para usar os números de maneira efectiva e de razoar adecuadamente. Inclúe a sensibilidade aos esquemas e relacións lóxicas, as afirmacións e as proposicións, as funcións e outras abstraccións relacionadas. Correspóndese co modo de pensamento do hemisferio lóxico e co que a cultura occidental ha considerado sempre como a única intelixencia.
2. Intelixencia lingüística. É a capacidade de usar as palabras de maneira efectiva, en forma oral ou escrita. Inclúe a habilidade no uso da sintaxe, a fonética, a semántica e os usos pragmáticos da linguaxe (a retórica, a mnemónica, a explicación e o metalenguaje). Utiliza ambos hemisferios.
3. Intelixencia corporal-kinestésica. É a capacidade para usar todo o corpo na expresión de ideas e sentimentos, e a facilidade no uso das mans para transformar elementos. Inclúe habilidades de coordinación, destreza, equilibrio, flexibilidade, forza e velocidade, como así tamén a capacidade kinestésica e a percepción de medidas e volumes. Así como tamén é a capacidade de utilizar o propio corpo para realizar actividades ou resolver problemas.
4. Intelixencia espacial. É a capacidade de pensar en tres dimensións. Permite percibir imaxes externas e internas, recrealas, transformalas ou modificalas, percorrer o espazo ou facer que os obxectos o percorran e producir ou decodificar información gráfica. Consiste en formar un modelo mental do mundo en tres dimensións.
5. Intelixencia musical. A intelixencia musical é a capacidade de percibir, discriminar, transformar e expresar as formas musicais. Inclúe a sensibilidade ao ritmo, ao ton e ao timbre.
6. Intelixencia naturalista. É a capacidade de distinguir, clasificar e utilizar elementos do medio ambiente, obxectos, animais ou plantas. Tanto do ambiente urbano como suburbano ou rural. Inclúe as habilidades de observación, experimentación, reflexión e cuestionamiento da nosa contorna.
7. Intelixencia Intrapersonal. É a capacidade de construír unha percepción precisa respecto de si mesmo e de organizar e dirixir a súa propia vida. Inclúe a autodisciplina, o auto comprensión e a autoestima.
8. Intelixencia Interpersoal. Baséase na capacidade de percibir diferenzas nos demais, particularmente contrastados nos seus estados de ánimo, as súas motivacións, as súas intencións e o seu temperamento.

O oito intelixencias úsanse en maior ou menor medida, é dicir non hai un tipo puro e único, xa que en caso de existir non poderiamos funcionar como seres humanos.

Do oito tipos de intelixencia dos que nos fala Howard Gardner, dous refírense á nosa capacidade de comprender as emocións humanas: a interpersoal e a intrapersonal polo que merecen unha mención especial.

Intelixencia Intrapersonal

Como xa se dixo, é a capacidade de construír unha percepción precisa respecto de si mesmo e de organizar e dirixir a súa propia vida. Inclúe a autodisciplina, o auto comprensión e a autoestima. Permítenos formar un modelo preciso e verídico de nós mesmos así como utilizar ese modelo de maneira eficiente nas nosas vidas.
A intelixencia intrapersonal fundaméntase en tres capacidades principais:

A capacidade de percibir as propias emocións: coñecer e controlar as nosas emocións é imprescindible para poder levar unha vida satisfactoria. Sen sentir emocións é imposible tomar decisións. Para coñecer e controlar as nosas emocións existen tres pasos: 1º Darnos conta cando as sentimos; 2º Aprender a identificalas e diferencialas; 3º avaliar a súa intensidade.
A capacidade de controlar as propias emocións: unha vez detectadas hai que controlalas. Controlar os nosos sentimentos implica, unha vez que os detectamos e identificado, ser capaces de reflexionar sobre os mesmos. Distintas causas necesitarán distintas respostas e, o mero feito de reflexionar sobre a orixe da miña reacción, axúdame a controlala.
A capacidade de motivarse a un mesmo: É o que nos permite facer un esforzo (físico ou mental), non porque nos obriguen, senón porque queremos facelo. Por tanto, para desenvolver a capacidade de motivarnos a nós mesmos, primeiro temos que aprender a fixar os obxectivos que queremos conseguir.
Un obxectivo non é o mesmo que un desexo. Os obxectivos son os resultados que queremos conseguir como consecuencia da nosa actividade. Unha vez que teñamos o noso obxectivo necesitamos un plan de acción, saber os pasos a dar inclúe coñecer os nosos puntos fortes e débiles, saber cando necesitamos axuda e cando non. É dicir, formar un modelo mental verídico, dun mesmo.

Intelixencia Interpersoal

Baséase na capacidade de percibir diferenzas nos demais, particularmente contrastados nos seus estados de ánimo, as súas motivacións, as súas intencións e o seu temperamento.
Dous son as capacidades nas que se basea a intelixencia interpersoal:

A empatía: é o conxunto de capacidades que permiten recoñecer e entender as emocións dos demais, as súas motivacións e as razóns que explican o seu comportamento. Constrúese sobre a conciencia dun mesmo. Canto máis abertos estase ás propias emocións, máis hábil será interpretar os sentimentos. Para poder entender ao outro e entrar no seu mundo hai que aprender a porse no seu lugar, aprender a pensar como el. Co cal, a empatía si presupón unha suspensión temporal do propio mundo, da propia maneira de ver as cousas. Unha das habilidades básicas para entender ao outro é a de saber escoitar. Aprender a estuchar supón enfocar toda a atención cara ao outro e deixar de pensar no que se quere dicir ou no que se podería facer.
A capacidade de manexar as relacións interpersoais: cando se entende ao outro, a súa maneira de pensar, as súas motivacións e os seus sentimentos, pódese elixir a maneira máis adecuada de presentar a nosa mensaxe. Unha mesma cousa pódese dicir de moitas maneiras. Saber elixir a maneira adecuada e o momento xusto é a marca do gran comunicador. A capacidade de comunicarse é a que permite organizar grupos, negociar e establecer conexións persoais.

Extra: Intelixencia Emocional

Non está dentro das 8 intelixencias múltiples mencionadas pero derívase delas, principalmente da intrapersonal e a interpersoal. A intelixencia emocional é a capacidade de recoñecer os nosos propios sentimentos e os alleos, de motivarnos e de manexar ben as emocións, en nós mesmos e nas nosas relacións. A intelixencia emocional é a capacidade para monitorear e regular os sentimentos propios e alleos para utilizalos como guía do pensamento e a acción. Mediante a intelixencia emocional determinamos o noso potencial para aprender habilidades prácticas.
A intelixencia emocional combina cognición e afecto, estados da mente, facéndonos ver que son inseparables e actúan de forma conxunta na nosa vida.

–

Referencias:

Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences