Que é a intelixencia emocional? Definición histórica.

Definir intelixencia emocional implicaría un amplo número de variables e criterios que a implican. Primeiro debemos partir dos conceptos de fórmana: intelixencia e emoción. Por unha banda, a intelixencia é a capacidade para resolver problemas, aprender e crear nova información. Polo outro lado, as emocións son procesos psico-fisiológicos que funcionan como indicadores do que sucede no noso ambiente (información emocional) para así tomar unha resposta ou realizar unha acción adaptativa acorde (procesamiento).

Definición de intelixencia emocional.

Por tanto, a intelixencia emocional é a capacidade de procesamiento da información emocional que serve para adaptar a nosa conduta e procesos mentais a unha determinada situación ou contexto. Canta maior capacidade teñamos de resolver este tipo de problemas, maior intelixencia emocional teremos.

>> Artigo relacionado: Emocións básicas: criterios de clasificación.

Evolución histórica da definición de intelixencia emocional.

A intelixencia emocional foi un constructo moi estudado por diferentes investigadores e xerou unha enorme discusión respecto diso. Existen diversas definicións de intelixencia emocional desde que Salovey e Mayer (1990) a referenciaron por primeira vez nun artigo chamado Emotional Intelligence, descrita como a parte da intelixencia social que consistía na habilidade para observar as emocións tanto nosas como as dos demais para usar esa información na resolución de conflitos.

Segundo Mayer e Salovey (1997), pode definirse a intelixencia emocional como “a capacidade para percibir, valorar e expresar emocións con exactitude, a capacidade para acceder a sentimentos (ou xeralos) que faciliten o pensamento, a capacidade para comprender as emocións e o coñecemento emocional e a capacidade para regular as emocións promovendo o crecemento persoal e intelectual”. É por tanto que nos últimos anos o desempeño das persoas non é tanto medido só pola súa capacidade intelectual, medida polo seu coeficiente intelectual, senón que a capacidade emocional xoga un importante papel, polo que foron numerosos os estudos respecto diso e as definicións deste constructo da personalidade.

Este concepto foi tamén introducido dentro da teoría das intelixencias múltiples de Gardner (1993). Para este autor existen oito tipos de intelixencias diferenciadas en función do espazo cognitivo utilizado: intelixencia lóxico-matemática, lingüística, corporal-kinestésica, espacial, musical, naturalista, intrapersonal e interpersonal. Estes dous últimos tipos de intelixencia son os que definirían tamén o significado de intelixencia emocional, por unha banda, a intelixencia intrapersonal é a capacidade de percibirnos a nós mesmos e dirixir nosa propia vida mediante constructos como a autodisciplina, a autocomprensión, e a autoestima. Á súa vez, a intelixencia interpersoal sería a capacidade de percibir nas demais diferenzas en relación aos seus estados de ánimo, motivacións ou temperamento.

>> Artigo relacionado: A teoría das intelixencias múltiples, de Howard Gardner. 

Tomando como base estas conceptualizaciones previas, chégase a unha das definicións de intelixencia emocional máis aceptadas, a desenvolvida por Goleman  (1996) que a divide en cinco compoñentes: autoconciencia, autorregulación, automotivación, empatía e habilidades sociais. Este autor defínea como un conxunto de habilidades que nos permite, entre outras cousas, tomar as rendas dos nosos impulsos emocionais, comprender os sentimentos máis profundos dos nosos semellantes e manexar amablemente as nosas relacións.

>> Artigo relacionado: Compoñentes da intelixencia emocional.

Máis recentemente, Mayer, Salovey e Caruso (2008) volveron redefinir o termo intelixencia emocional propóndoo como unha habilidade do procesamiento da información emocional como guía do pensamento e a conduta, así como un conxunto de autopercepciones situadas nos niveis máis baixos da xerarquía da personalidade (Petrides, Pita, & Kokkinaki, 2007).

Beneficios da intelixencia emocional.

Os beneficios da intelixencia emocional foron contrastados por diversos estudos nos últimos anos. Se relaciona positivamente con constructos da personalidade como son a extraversión, amabilidade, estabilidade emocional, apertura ou conciencia e de forma negativa co neuroticismo (Dei Fabio e Saklofske, 2014). Esta relación tamén foi estudada por Pérez-González e Sánchez-Ruiz (2014), que demostraron que a intelixencia emocional podía ser considerada como un indicador dos factores xerais da personalidade entre os que se inclúen: apertura á experiencia, responsabilidade, extraversión, amabilidade ou a estabilidade emocional.

Existen diversos estudos que acreditan que os programas de intervención socioemocional melloran diversos compoñentes da intelixencia emocional tales como as habilidades sociais interpersoais (Bracket, Rivers Reyes e Salovey, 2010) ou a resolución de problemas interpersoal (Gómez-Pérez et ao, 2014).

Constrúe  a túa intelixencia emocional e multiplica o teu potencial.

>> Artigo relacionado: A roda das emocións, de Robert Plutchik

_

Este artigo é un extracto do traballo fin de máster titulado Efectos da práctica deportiva en equipo durante a adolescencia nos compoñentes sociais e interpersoais da intelixencia emocional, precursora do éxito laboral, traballo realiazado por Iván Pico Martínez en 2017, creador e director de psicopico.com.

Referencias:

Brackett, M., Rivers, S., Reyes, M., P. Salovey, P. (2010). Enhancing academic performance and social and emotional competence with the RULER feeling words curriculum. Learning and Individual Differences, 22 (2). 218–224

Gardner, H. (1993). Frames of Mind: The Theory of Multiply Intelligences. New York: Basic Books

Goleman, D. (1996). Intelixencia emocional (4a ed. edición). Barcelona: Kairos.

Dei Fabio, A., Saklofske, D.H. (2014). Comparing ability and self-report trait emotional intelligence, fluíde intelligence, and personality traits in career decision. Personality and Individual Differences, 64. 174–178

Mayer, J., Salovey, P, (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, pp. 185–211

Mayer, J. Salovey, P,  (1997). What is emotional intelligence? P. Salovey, D.J. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional intelligence: Educational implications. New York: Basic Books

Mayer, J., Salovey, P., Caruso, D. (2008). Emotional intelligence. New ability or eclectic traits? American Psychologist, 63(6),503–517 .

Pérez-González, J.C., Sánchez-Ruiz, M.J. (2014). Trait emotional Intelligence anchored within the Big Five, Big Two and Big One frameworks. Personality and Individual Differences, 65. 53-58.

>> Artigo relacionado: La rueda de las emociones, de Robert Plutchik