O perigo das novas adiccións na sociedad da tecnoloxía

Vivimos unha revolución dixital que está a cambiar os nosos hábitos e formas de interactuar e relacionarnos con todo aquilo que nos rodea. Os nosos comportamentos están a afacerse cada vez máis ao uso das novas tecnoloxías e a recibir cada vez máis estímulos externos a través estas ferramentas que facilitan o acceso a un sistema e un mercado que antes estaba moito máis limitado pola necesidade da presenza física e todo o que iso supón.

Nova sociedade, novos comportamentos, novas adiccións

Á vez que avanzamos como sociedade, tamén o fan as nosas adiccións, como forma de comportamento que son, están a cambiar e en especial nos chamados nativos dixitais, que xa naceron da man da tecnoloxía. Antes se focalizaba moito nos problemas de adicción relativos ao consumo abusivo de sustancias entre os adolescentes, e non tan adolescentes.

O consumo de alcol, tabaco, drogas de abuso como principais ameazas de caer nunha adicción tóxica ha dado paso nos últimos anos a outro tipo de problemas cada vez máis comúns entre os adolescentes. Eses mozos que con só coller os seus teléfonos móbiles teñen acceso a todo e máis desde calquera sitio, de maneira instantánea e co reforzo de sentirse cunha capa de invisibilidad para realizar certas condutas que en persoa sería máis difícil realizar.

Estamos a falar das novas adiccións relativas ás novas tecnoloxías: adicción a internet, ás redes sociais, aos videoxogos, ás compras, as apostas online, pornografía ou mesmo a relacións emocionais virtuais tóxicas. Os mozos cada vez están máis enganchados aos seus teléfonos, ás súas consolas e deixan de lado a realidade, os seus estudos ou mesmo as súas familias. Volvéronse adictos e volveuse unha das principais causas de tratamento de adiccións nas clínicas especializadas. Acudir a un profesional experto ante calquera tipo de alerta que vexamos respecto delas será a mellor solución e prevención.

As novas adiccións: un perigo a tomarse moi en serio

O gran problema destas novas adiccións, é que de momento non se lles deu tanta importancia ou perigo sobre a saúde como pode ser o consumo de sustancias. Isto en parte é certo, xa que o consumo de sustancias dá lugar, a parte da dependencia psicolóxica, a unha dependencia fisiológica maior e sobre todo a problemas derivados de intoxicacións que afectan directamente ao organismo.

Con todo, debemos ter en conta que todas as adiccións, a nivel cerebral, funcionan dunha maneira parecida e atacan ao noso sistema de reforzamento do pracer, que nos solicitará máis dopamina, máis dose a medida que caemos máis na adicción e acumulamos tolerancia á mesma. Este sistema actívase da mesma maneira xa ben sexa fumando un cigarro, bebendo alcol, consumindo cocaína que consumindo videoxogos de maneira abusiva. Terminará por crear dependencia como única vía para sentir pracer. E o pracer gústanos a todos.

O trastorno por videoxogos, unha nova enfermidade mental

Os trastornos por adiccións comportamentales xa estaban recollidos nos manuais e clasificacións de enfermidades mentais, pero tanta foi a propagación da adicción aos videoxogos que a propia Organización Mundial da Saúde (OMS) recoñeceu en 2018 o diagnóstico de trastorno por videoxogos dentro do CIE-11 (clasificación Internacional de Enfermidades). Os criterios diagnósticos dun patrón de conduta de xogo continuo implican comportamentos tales como:

• Falta de control sobre o comportamento de xogo.
• Priorización inadecuada do xogo ante outros intereses de maior importancia.
• Mantemento da conduta.
• Comportamento mantido ao longo de 12 meses, ou mesmo menos si é moi intenso.

Como chegamos a ser adictos á tecnoloxía?

Como xa explicamos, a clave tena o sistema de reforzamento do pracer cerebral, dominado polo neurotransmisor dopamina que é a que se encarga de dicirnos o que nos gusta e o que non, o cal é necesario para nosa propia evolución, pero non tanto cando os sobreexcitados de maneira non natural, xa sexa mediante sustancias psicoactivas ou consumos comportamentales esaxerados.

O sistema baséase nunha aprendizaxe relacionada, desde o meu punto de vista, con tres grandes variables: a continxencia, a contigüidad e a anticipación.

1. Contigencia, porque a probabilidade de éxito é o que nos fai aprender e querer seguir aprendendo. Si fallamos ou non nos fixese sentir ben nalgún momento non repetiriamos o comportamento.
2. Contigüidad, porque canto máis próximo sexa o efecto ao noso comportamento máis eficaz será. Isto, coas novas tecnoloxías cada vez é máis inmediato. Videoxogos de fácil acceso que carga instantaneamente, xogos rápidos, apostas deportivas online en directo e mesmo compras en internet e tes o teu pedido ao día seguinte en casa.
3. Anticipación, o simple feito de ter a posibilidade de acceder ao noso videoxogo de forma fácil e sinxela xa empeza a desencadear no noso cerebro comportamentos relativos ao mesmo. Pasa algo similar a cando se consome tabaco, o cerebro parece xa gozar co feito de saber que despois do café fumarasche un cigarro. O problema chega cando isto non sucede e desencadéase síndrome de abstinencia e necesidade de consumo que deriva en comportamentos erráticos ou desadaptativos.

Damos por sentado que os nosos mozos están preparados para asumir todas a ameaza que reciben e controlar os seus impulsos de consumo, pero a realidade é que a sociedade avanza máis rápido que o desenvolvemento biolóxico do noso cerebro polo que debemos estar atentos e esixir unha maior educación emocional e en novas tecnoloxías para evitar que os avances tecnolóxicos non se volvan na nosa contra. Os seres humanos somos o noso propio superdepredador.