É moi habitual que se utilicen os termos orientación laboral, orientación vocacional ou orientación profesional co mesmo significado, con todo varían considerablemente nas súas funcións. Mesmo poderiamos ampliar o abanico e incluír o termo de orientación para a carreira, moi utilizado no ámbito anglosaxón. Estes tipos de orientación fan referencia a un concepto común: o traballo. É o que os diferencia doutros tipos de orientación, como a educativa (dificultades de aprendizaxe, adaptación escolar, etc.) ou a familiar (problemas con fillos, adopcións, etc.).

En termos xerais poderiamos dicir que a diferenza principal entre os diferentes tipos de orientación do ámbito do traballo radica no seguinte:

• Orientación vocacional: elección do posto de traballo.
• Orientación laboral: procura, mantemento ou cambio de emprego.
• Orientación profesional: implica desenvolvemento de carreira profesional (e vital) en xeral. É practicamente similar ao termo orientación para a carreira.

Imos profundar un pouco máis na definición dos termos e as súas diferenzas tomando como base a orientación profesional, dado que actualmente é o termo máis utilizado no espazo Europeo.

Orientación profesional

Antes de continuar, non debemos quedarnos co termo orientación como o só significado de aconsellar, xa que a orientación esixe unha seria de procesos que implican o coñecemento da persoa, a contorna, o mundo laboral e social para con todo iso axudar ao orientado á súa propia autorrealización sexa no contexto que sexa, xa sexa educativo, organizativo-laboral, socio-comunitario ou persoal. Actualmente o termo orientación profesional é o máis utilizado no espazo Europeo.

Por tanto, a orientación profesional é un proceso de axuda técnica dirixido a unha persoa ou grupo coa intención de que adquira coñecementos completos das súas propias capacidades, aptitudes ou potencialidades co obxectivo de adecuar as eleccións profesionais e integralas no seu desenvolvemento persoal, educativo, social e laboral.

Unha das definicións clásicas de orientación profesional é a de Super a mediados do século XX:

“O proceso mediante o cal se axuda a unha persoa a desenvolver e aceptar unha imaxe completa e adecuada de si mesma e do seu papel no mundo laboral, a pór a proba ese concepto fronte á realidade cotiá e a convertelo nunha realidade para a súa satisfacción persoal e para o beneficio da sociedade.” (Super, 1951)

O orientador serve de guía, estímulo e apoio ao orientado mediante o acompañamento e mediación. En definitiva o orientador é un educador de carreira e actuará aconsellando, informando e achegando experiencias de aprendizaxe para favorecer a adquisición de coñecementos, actitudes e competencias que toda persoa necesita para poder desenvolver con éxito a súa carreira. A orientación é un proceso planificado e de carácter preventivo no que a persoa orientada ten o rol de protagonista e activo principal até conseguir unha autoorientación responsable e eficiente. Este asesoramento é o que se podería chamar hoxe en día como coaching.

O termo counseling que é un dos máis importantes dentro da orientación profesional. O orientador é a persoa que aconsella ao orientado de maneira obxectiva en función da súa personalidade e capacidades. A National Vocational Guidance Association define orientación profesional como ?asistir ao alumno?. Así mesmo, a Conferencia Xeral da Organización Internacional do Traballo fala sobre ?axuda prestada? como parte das funcións do orientador cara ao orientado.

A orientación profesional tamén se pode definir como unha asistencia psicolóxica:

“Unha forma de asistencia psicolóxica con características de esclarecemento, cuxo obxectivo é que os consultantes elaboren a súa identidade vocacional e mobilicen a súa capacidade de decisión autónoma co fin de satisfacer as súas propias necesidades de relación co contexto histórico e cultural e a situación concreta en que a súa elección ten lugar. O proceso sistemático realízase xeralmente en momentos especiais: pasos de ciclos evolutivos ou etapas educacionales.” (López Bonelli, 1989, p. 27).

Destinatarios da Orientación Profesional.

A orientación profesional ten múltiples destinatarios:

• Alumnos infantís e adolescentes. Aínda que nestas idades predomina a orientación educativa (dificultades de aprendizaxe, adaptación escolar, etc.) tamén poden beneficiarse de certa orientación profesional, sobre todo nas idades próximas ao contacto co mundo laboral. É importante de face á elección dos seus estudos que os guían cara ás súas expectativas laborais futuras. Lembremos o carácter preventivo da orientación profesional.
• Alumnos universitarios. Neste ámbito trabállase coa inserción laboral, prácticas laborais ou procura do primeiro emprego. Ademais, tamén reciben orientación académica e de habilidades de aprendizaxe.
• Poboación adulta: mozos; adultos desempelados; ocupados con aspiracións de mellora ou cambio de emprego; ou persoas con problemas para conciliar a vida laboral coa persoal.

Diferenza entre orientación laboral e profesional.

A orientación laboral é un termo que engloba a calquera proceso de orientación relacionado co traballo, xeralmente implica procesos de procura, mantemento ou cambio de emprego.

A orientación profesional vai un paso máis aló da orientación laboral e mergúllase no desenvolvemento de carreira. É dicir, débese utilizar o termo orientación profesional cando o orientado recibe ademais asesoramento para a mellora da súa carreira profesional, a planificación da mesma. Así, é un termo que engloba o desenvolvemento profesional e persoal do orientado até a súa propia autorrealización.

Por tanto, a diferenza radica en que a orientación profesional non se paraliza cando se atopa o emprego senón que continúa ao longo do proxecto profesional e vital da persoa.

Diferenza entre orientación vocacional e profesional.

O termo vocacional fai referencia a tarefas que implican traballo ou ocupación, pero xa sexan estas remuneradas ou non remuneradas. Con todo o termo profesional sempre se refire a unha ocupación remunerada e que, ademais, necesita de certa cualificación para a súa desempeño. Por tanto, poderían existir casos nos que coincidan termos, xa que poden existir personasl que necesiten orientación profesional nun traballo que xa de seu é vocacional.

O orientador vocacional guiará ao orientado na elección do posto de traballo de maneira obxectiva ás súas capacidades, necesidades e posibilidades.

Segundo Castiñeiro (1983:239), “a orientación vocacional na medida en que se é inseparable do proceso de maduración da personalidade, diríxese a espertar, iluminar e favorecer a capacidade do individuo para alcanzar a súa propia autorrealización mediante o exercicio da vida profesional ” Castiñeiro (1983:239).

As diferenzas entre termos parecen claras, primeiramente realízase unha orientación vocacional para coñecer cara a onde pode encamiñarse o futuro laboral, posteriormente faise unha orientación laboral para a procura do emprego idóneo ou mantemento do mesmo e ao longo de todo o proceso faise un seguimento do desenvolvemento da carreira da persoa, que sería propia orientación profesional cara á autorrealización persoal.

Por tanto como conclusión, o termo orientación profesional engloba ao resto de procesos de orientación no ámbito do traballo.

Se crees que che identificas coa necesidade dun orientador non dubides en consultar cun profesional, os orientadores son persoas especializadas con formación no ámbito da psicoloxía e a educación, con coñecementos na contorna empresarial.

_

Referencias bibliográficas:

Álvarez González, M. y Sánchez García, M.F. (2012). Concepto, evolución y enfoques teóricos de la orientación profesional. En M.F. Sánchez García (Coord.) y M. Álvarez González, Bases teórico-prácticas de la orientación profesional (pp. 4-48) (CAPÍTULO 1). Madrid: UNED.

Sánchez García, M.F. (2009). Principios, contextos y dimensiones principales de intervención en orientación profesional. En M. F. Sánchez García (Coord.) y M. Álvarez, Bases-teórico prácticas de la orientación profesional (pp. 55-75) (CAPÍTULO 2). Madrid: UNED.

Super, D.E. (1957). The psychology of Carees. New York: Harper and Row.

>> Artículo relacionado: Cómo ser un buen entrevistador.