Podemos definir a deterioración cognitiva como unha diminución significativa do funcionamento intelectual experimentado nun intervalo de tempo que poida ser comparado cun funcionamento intelectual normal previo. Non todas as habilidades cognitivas decrecen pola idade e dependen en gran medida de si realizáronse actividades de estimulación e rehabilitación cognitiva adecuadas que melloren o rendemento de maneira preventiva.
De feito, o envellecemento psicolóxico non parece seguir o mesmo camiño que o envellecemento neurobiológico debido á gran importancia que ten o impacto do ambiente sobre a nosa cognición. Existe unha gran variabilidade á hora de envellecer cun bo rendemento cognitivo e en gran parte depende do noso propio adestramento mente.
A nosa intelixencia, en cada un dos seus constructos como pode ser a intelixencia emocional, pódese mellorar, si mantémola activa. Sobre todo na chamada intelixencia fluída que é aquela que referencia á capacidade de razoamento inductivo, fluidez verbal ou ao tempo de reacción. Esta intelixencia fluída deteriórase máis rapidamente e de forma máis prematura que o outro gran tipo xeral de intelixencia, a intelixencia cristalizada que se relacionada máis coas habilidades verbais (información e vocabulario) ou que adoita ser máis estable que a fluída.
A continuación propomos algunhas sinxelas actividades para mellorar o rendemento cognitivo e evitar a deterioración temperá, xa sexa debido á idade ou a outros factores patolóxicos. A estimulación cognitiva mediante exercicios implican diversas áreas relacionadas cos procesos psicolóxicos máis básicos como poden ser a atención, a memoria, a percepción ou as funcións executivas.
Basicamente trátase de realizar exercicios que impliquen certa coordinación óculo-pé e óculo-man como pode ser realizar tarefas da casa de forma ordenada, subir as escaleiras e contar cantas hai a medida que subimos ou exercicios de coordinación dinámica xeral como practicar ximnasia de mantemento ou actividades similares.
Sumas, restas, divisións, multiplicacións… todo o que faciamos no colexio podémolo trasladar a exercicios básicos que mellorarán ademais a capacidade atencional. Tamén se poden utilizar xogos que impliquen necesidade de cálculo básico como o bingo, xogos de cartas, etc. Tamén se pode traballar exercitando o cambio das moedas que recibimos ao realizar unha compra.
Estimular a orientación temporal, espacial e a propia persoal é outra das tarefas que debemos ter en conta. Para iso podemos realizar pequenas actividades como completar mapas ou revisalos e saber transcribirlos e interpretalos.
Aínda que todos está relacionados coa atención en menor ou maior grao, pódense realizar exercicios específicos como ordenar letras de palabras descolocadas ou descubrir números repetidos nunha serie.
Podemos traballar o a linguaxe desde catro aspectos: linguaxe automática (evocación verbal, como repetir os meses do ano); linguaxe espontánea (describir imaxes); denominación (citar nomes de elementos da cociña, do corpo humano, etc.) ou exercicios de repetición. Neste aspecto tamén podemos traballar os exercicios de categorías léxicas ou familias de palabras ou sinónimos e antónimos.
A creatividade pódese traballar a calquera idade e si de pequenos eramos capaces de facer debuxos a diario, por que non imos poder debuxar de maiores? Sinxelas actividades de colorear, debuxar ou mesmo copiar outro debuxo manteñen esperta nosa mente creativa. Dentro desta faceta artística podemos incluír outro tipo de actividades como a costura ou a marquetería.
>> Artigo relacionado: Envellecer de forma óptima: de facernos vellos facernos ben.
Por exemplo, pódese crear un álbum fotográfico coa historia da nosa vida e forzar así á nosa memoria a ter que dar resposta a preguntas pasadas. A cada fotografía pódeselle asociar unha historia e usala para os exercicios de lecto-escritura do apartado seguinte.
Pódense realizar exercicios de compresión lectora tan sinxelos como ler unha noticia dun xornal e contestar a preguntas básicas de coñecemento do texto, as 6W do xornalismo: que, como, cando, porqué, onde e quen.
A redacción ou a creación de escritos fomentan, como no caso anterior, as nosas funcionalidades cognitivas básicas. Pódense realizar tarefas de creación de contos ou historias a través de palabras soltas que deben unirse para formar unha historia coherente.
Relacionar palabras con cores, cidades ou outros obxectos. Por exemplo: o limón é amarelo e ácido.
Realizar pasatempos, crucigramas, sopas de letras, xeroglíficos ou xogar a un sinxelo xogo de mesa como pode ser o xadrez ou as cartas tamén fomenta que o noso cerebro se manteña activo. Mesmo, por que non, xogar a videoxogos que nalgúns casos melloran a capacidade atencional e perceptiva.
Isto só é unha pequena mostra das actividades que as persoas que empezan a sufrir deterioración cognitiva poden realizar como prevención e mellora do seu rendemento en busca dun envellecemento activo que lle permita manter o seu nivel de benestar psicolóxico e físico en niveis óptimos. Ademais, vivimos nunha sociedade na que a porcentaxe da poboación maior viuse incrementada nos últimos anos considerablemente polo que se volve de maior interese o fomento das actividades de prevención de deterioración cognitiva. A tecnoloxía é parte importante da mellora destas habilidades e xa existen programas que facilitan a estimulación cognitiva. Descarga Stimulus gratis para comprobar os beneficios que sobre a cognición poden ter este tipo de ferramentas.
