A reestruturación cognitiva é unha técnica cognitivo-conductual que consiste en que o cliente/paciente, cunha primeira axuda do psicólogo terapeuta, tente identificar e cuestionar os seus propios pensamentos desadaptativos para poder así substituílos por outros máis apropiados reducindo así o malestar emocional e as súas consecuencias conductuales inapropiadas.

Reestruturación cognitiva: Identificando cogniciones e crenzas.

En moitos casos o cliente non é consciente de que necesita explorar as súas propias cogniciones polo que debe ser adestrado para iso, polo que se lle debe instruír e aprenda a que:

• Moitos pensamentos son automáticos e involuntarios.
• Asegurarse de que se identificaron os pensamentos importantes que producen o malestar.
• Non confunda pensamento con emoción (sentirse nervioso é unha emoción, mentres que o pensamento sería o que xerou o nerviosismo).
• Reproducir de forma correcta o pensamento concreto e especificalo. Non serve só con relatalo de forma xenérica.
• Escribir os pensamentos de maneira separada uns doutros.
• Ser coñecedor que existen pensamentos que non se poden verbalizar senón que se producen en forma de imaxes.

Os pensamentos do cliente son as hipóteses a partir das cales se traballa para recoller os datos retrospectivos e prospectivos necesarios que determinarán si esas hipóteses son as correctas ou as causas do malestar xerado. Durante este proceso de contrastación de hipótese-pensamento, o terapeuta non lle formula directamente os pensamentos novos adaptativos ao cliente de forma directa, senón que se realizan unha serie de preguntas e deseña tarefas conductuales a modo de experimentos para que sexa o propio cliente o que avalíen eses pensamentos negativos e chegue á conclusión sobre a utilidade dos mesmos.

>> Artigo relacionado: O fenómeno do oso polar e os pensamentos obsesivos.

Por tanto, as cogniciones negativas do cliente son cuestionadas de dúas formas verbalmente e conductualmente.

Cuestionamiento verbal.

No cuestionamiento verbal analízase de maneira lóxica a información achegada das experiencias previas tanto propias como de terceiros. Estratexias:

• Debate didáctico. O terapeuta proporciona información ao cliente. Xa pode ser información descoñecida polo mesmo (psicoeducación) ou ben proporcionar información que poidan corrixir esas ideas irracionais. Desta maneira, ábrese un proceso de debate entre terapeuta e cliente no que se reargumentan  pensamentos e comportamentos tendo libertar o cliente de discutir e emitir opinións propias sobre os mesmos.
• Diálogo socrático. Neste caso o terapeuta cuestiona os pensamentos do cliente facéndolle preguntas que lle fagan reconsideralos. Adéstrase ao propio cliente a facerse a el mesmo esas preguntas de maneira que poida realizar avaliacións críticas dos seus propios pensamentos. O terapeuta pregunta máis que responde para que as palabras que cuestionen as crenzas erróneas saian do propio cliente. Este método podería seguir estes pasos:
  1. Examinar os datos achegados.
  2. Examinar a utilidade do pensamento negativo.
  3. Supor que o pensamento é certo.
     1. Identificar que pasaría si sucedésense a nova cognición.
     2. Buscar que se podería facer para afrontar a nova situación.
  4. Extraer conclusións.

Cuestionamiento conductual.

Neste caso, proponse ao cliente experimentar as situacións que desencadean os pensamentos negativos para cuestionalos de maneira empírica, por exemplo  expóndoo a unha situación real. Os mellores cambios e máis duradeiros conséguense utilizando este método tanto a nivel cognitivo, afectivo como conductual. Este cuestionamiento conductual debe realizarse en paralelo ao verbal para que se retroalimente o un do outro.

No cuestionamiento conductual xéranse predicións específicas a partir dos pensamentos negativos do cliente para deseñar as experiencias e demostrar así si esas predicións cúmprense ou non póndoas a proba. Isto guiará ao cliente cara ao autodescubrimiento da irracionalidad dos seus propios pensamentos negativos.

Podemos diferenciar dous tipos básicos de experimentos que cuestionen pensamentos:

• Experimentos activos: o cliente deixa de facer ou fai de modo deliberado  unha situación e observa o que sucede.
• Experimentos de observación. Neste caso o cliente non é o actor do suceso senón que só obsérvao e colleita información. Útiles cando o experimento activo é máis ameazante para o cliente ou se require recompilar información previa antes de realizalo de forma activa. Isto pódese realizar de tres formas: observación directa doutros casos, enquisas, información doutras fontes.

A reestruturación cognitiva combinada con outras técnicas mostrouse moi eficaz dentro das terapias cognitivo-conductuales. Iso si, a súa realización é complexa e require dun bo coñecemento do trastorno ou acontecemento a tratar e dunha gran velocidade e creatividade para manter unha interacción fluída entre o cliente e o terapeuta.

_

Bibliografía:

Bados, A., Garcia-Grau E. (2010). A Técnica da Reestruturación Cognitiva. Falcutat de Psicologia, Universidade de Barcelona.