As 17 distorsións cognitivas mais frecuentes

Os procesos cognitivos son aquelas regras transformacionales a través das que os suxeitos seleccionan a información que finalmente será atendida, codificada e almacenada para a súa posterior recuperación cando sexa necesaria. Normalmente para realizar esta tarefa o noso cerebro baséase na utilización de heurísticos, que son unhas regras que segue o cerebro de maneira inconsciente cando se lle expón un problema, reformulándolo para transformalo nun máis sinxelo de resolver de maneira practicamente automática. Con todo, este proceso pode dar lugar a rumbos cognitivos, que poden ser de índole negativa. Cando estes miolos negativos fan referencia a problemas emocioanes é ao que Aaron Beck (1967) chamou distorsiones cognitivas.

Estes esquemas negativos típicos das persoas depresivas lévanlles a cometer unha serie de erros de procesamiento da información, que lle permitían afianzar a validez das súas crenzas irracionais e mantendo así o seu estado depresivo. Beck (1967) diferenciou primeiramente 6 distorsiones cognitivas, pero foi en 1979 cando Beck et ao., ampliáronas a 11:

1. Pensamento de todo ou nada.
2. Sobregeneralización.
3. Descontar o positivo.
4. Saltar ás conclusións.
5. Ler a mente.
6. Adiviñación.
7. Magnificar/minimizar.
8. Razoamento emocional.
9. Declaracións de “debería”.
10. Etiquetar.
11. Culpabilidade inapropiada.

As 17 distorsiones cognitivas máis frecuentes

Finalmente, de entre todas as achegas tanto de Beck (1979) como doutros autores como Freeman e DeWolf (1992) ou Freeman e Oster (1999), Yurica e Dei
Tomasso (2004) recolleron as 17 distorsiones cognitivas máis frecuentes para os terapeutas cognitivos presentes tanto en pacientes con depresión como en pacientes con outros trastornos. A continuación explicámolas e damos algúns exemplos de cada unha delas:

1. Inferencia arbitraria. Tamén denominada como “saltar ás conclusións”. É o proceso de obter unha conclusión negativa en ausencia dunha evidencia empírica que a poida avalar de forma suficiente. Exemplo: “Non vou aprobar o exame porque son un desastre”.
2. Catastrofismo. Dáse lugar cando se evalua unha situación co peor resultado posible, tanto do vivido como do futuro. Exemplo: “É mellor que non faga o exame porque o suspenderei e serei o peor”.
3. Comparación. Cando se produce unha tendencia a compararse cos demais de maneira que se chega á conclusión de que se é moito peor que os demais. Exemplo: “A pesar de que estudo non consigo sacar mellores notas que o meu compañeiro”.
4. Pensamento dicotómico. É dicir, cando o pensamento ou é branco ou negro. Colócanse as experiencias propias ou dos demais en categorías que só teñen dúas opcións opostas (bo/malo; positivo/negativo; posible/imposible). Exemplo: “Se non saco un 10 no exame serei un perdedor”.
5. Descualificación do positivo. Cando se descualifican as experiencias ou trazos positivos da persoa. Exemplo: “Aprobei o exame, pero foi de sorte.”
6. Razoamento emocional. Cando as opinións son formadas sobre un mesmo baseándose só nas emocións que experimenta o suxeito. Exemplo: “Teño medo a subir ao avión, é moi perigo voar” ou “Non vou tocar a ese can, os cans morden”.
7. Construción da valía persoal en base a opinións externas. Cando mantemos unha valía persoal en función de terceiros. Exemplo: “O meu adestrador dime que son moi malo co balón, seguro que ten razón” (espero que ningún adestrador lle diga iso a un neno) ou “O meu noivo di que son parva, seguro que ten razón”.
8. Adiviñación. Prognosticar un resultado negativo, unha emoción ou un acontecemento futuro e crerse esas predicións como verdadeiras. Exemplo: “Estou seguro de que aínda que estude poreime nervioso no exame” ou “seguro que fallo o penalti”.
9. Etiquetaxe. Cando unha persoa se etiqueta a un mesmo ou a outros de forma peyorativa. Exemplo: “Son feo”, “Son o peor xogador do mundo”.
10. Magnificación. Tendencia a esaxerar o negativo dun trazo, situación, acontencimiento ou persoa. Exemplo: “Fallei o penalti decisivo, acabouse a miña carreira deportiva.” ou “Non lle gustou o agasallo sorpresa, seguro que me deixa”.
11. Ler a mente. Cando unha persoa cre que outra está a pensar negativamente nela sen evidencia diso. Exemplo: “O meu pai pensa que son un inútil, aínda que non o diga”, “O adestrador no fondo non confía en min”.
12. Minimización. Proceso polo cal se minimiza ou quita importancia a algúns sucesos, trazos ou circunstancias. Exemplo: “Deume un bico de boas noites pero podería darme máis”, “chamáronme tres veces para saír pero poderían chamarme máis veces”, “Só regaloume unha flor, non me quere”.
13. Sobregeneralización. Trátase de extraer conclusións baseándose nunhas poucas experiencias ou aplicalas a unha gama de situacións non relacionadas. Exemplo: “Queimóuseme a comida, nunca saberei facer nada correctamente”, “Non me pasaron o balón para marcar, seguro que tampouco queren quedar para ir ao cinema”.
14. Perfeccionismo. Cando se realiza un esforzo constante por que unha representación interna ou externa de perfección cúmprase sen examinar se é razoable, moitas veces por evitar unha experiencia subxectiva de fracaso. Exemplo: “Para non marcar gol, mellor nin xogo”, “Se non me sae a comida perfecta é mellor ir comer fóra”.
15. Personalización. Cando se asume unha causalidade persoal a unha situación, evento ou reaccións doutros sen que haxa evidencias que o apoien. Exemplo: “Pepe e Manuel están a rirse, seguro que é do meu”, “A profesora mírame mentres corrixe, seguro que me suspende”.
16. Abstracción selectiva. Proceso de focalizarse só nun aspecto, detalle ou situación negativa, de maneira que se magnifica a súa importancia pondo a situación enteira nun contexto negativo. Exemplo: “Son o peor, perdín a goma de borrar”, “Seguro que suspendo, esquecéuseme o bolígrafo da sorte”.
17. Afirmacións con “Debería”. Son as expectativas ou demandas internas sobre as capacidades ou habilidades persoais ou doutros, pero sen analizar se son razoables no contexto no que se din. Exemplo: “Debería darse conta de que estaba mal e non seguir preguntándome”.

_

Referencias bibliográficas:

• Beck. A.T., Rush, A.J., Shaw, B.F. y Emery, G. (1979). Cognitive Therapy of Depression. The Guilford Press. Nueva York. Publicado en castellano en Desclée De
  Brower, 1983.
• Yurita,C.L. y DiTomasso, R.A. (2004). Cognitive Distorsions. En A. Freeman, S.H. Felgoise, A.M. Nezu, C.M. Nezu, M.A. Reinecke (Eds.), Encyclopedia of Cognitive Behavior Therapy. 117-121. Springer