Como detectar necesidades educativas especiais?

1. Necesidades educativas permanentes: dificultades sensoriais (visuais, auditivas…),  problemas motores, TDAH en nenos (trastornos relacionados coa hiperactividade ou déficit de atención), así como outros trastornos psicolóxico, os relacionados co autismo (trastornos do espectro autista) ou a discapacidade mental. Ademais, cabe indicar que os considerados “superdotados” tamén se deberían englobar dentro das súas propias necesidades educativas específicas.

Atención á diversidade

O ensino debe ser entendida en función da diversidade que esta presenta en función do alumnado existente. Os alicerces fundamentais desta atención á diversidade susténtanse nunha educación de calidade con igualdade de oportunidades para todo o conxunto dos alumnos; e o esforzo compartido entre todos os compoñentes do sistema educativo. Na personalización do proceso de ensino está a clave dunha boa atención e inclusión educativa. Todos somos diferentes. Todos merecemos ter unha base educativa adaptada na medida do posible ás nosas necesidades especiais.

Como saber si un neno necesita educación especial?

Para determinar si un neno ou nena necesita educación especial adaptada deberá primeiramente ter unha avaliación multidisciplinar na que poden intervir diferentes especialistas: educadores, psicólogos, logopedas, fisioterapeutas, pedagogos, neurólogos e psiquiatras entre outros. Estes serán os que avaliarán, diagnosticarán, tratarán e seguirán estas necesidades especiais para que a súa educación pode adaptarse o mellor posible para garantir, como diciamos anteriormente, unha educación de calidade.

Necesidade educativa especial ou apoio psicopedagógico?

Cabe mencionar que esta avaliación debe ser realizada para evitar unha educación especial non adecuada cando o que se requiriría sería máis ben un apoio psicopedagógico por presentar deficiencias nos procesos psicolóxicos que implican unha correcta comprensión ou uso da linguaxe. Estes poden presentar dificultades en escóitaa, a fala, a escritura ou as matemáticas, pero non por iso necesita unha educación especial, senón un reforzo pedagóxico ou cambiar os modelos de aprendizaxe para mellorar a comprensión.

Áreas de avaliación das necesidades educativas especiais

As áreas nas que se fixarán os expertos para decidir si requírese unha educación especial serán relativas ás grandes áreas da aprendizaxe: atención, memoria, autocontrol e metacognición. Cando existen problemas nalgún destes elementos da aprendizaxe analizarase a súa orixe e grao. Xa que lembremos que todos temos diferentes tipos de graos de problema, polo que se deberá adaptar a esa necesidade o máximo posible.

Unha vez isto delimítanse tres grandes bloques de posibles problemas:

Dificultades da Linguaxe

• Dificultades ou atraso na asimilación de vocabulario
• Problemas de discriminación auditiva.
• Estrutura gramatical inapropiada
• Mala composición de frases.
• Adquisición tardía da linguaxe ou deficiente.

Desenvolvemento emocional-afectiva e social

• Expresión esaxerada de emocións (rabia, ira, enfado, alegría…)
• Dependencia de adultos e demanda de atención.
• Escasa participación ou comportamento inadecuado ou falta de comunicación.
• Personalidade impulsiva.
• Trastornos da atención e a conduta.
• Excesiva baixa autoestima e motivación.
• Baixa competencia cognitiva para adaptarse socialmente.
• Expectativas baixas de éxito e altas de fracaso.
• Pouco esforzo por aprender.

Desenvolvemento motor

• Non establece conexións correctas coa contorna.
• Descoordinación motora e destrezas motrices básicas limitadas (lentitude de movementos, dificultade para coller obxectos

Como se pode observar, o abanico de necesidades educativas especiais é moi amplo e abarca gran multitude de problemas que dificultarán a correcta aprendizaxe na escola dos nenos polo que todos os reforzos e adaptacións ao mesmo para mellorar a súa experiencia educativa de maneira inclusiva será unha vitoria para o noso sistema educativo.