A nicotina modifica o funcionamento do cerebro, concretamente actúa sobre os receptores colinérgicos de nicotina que forman parte do circuíto de recompensa, liberando dopamina, que é o neurotransmisor da motivación e a recompensa. Ademais, faio de maneira moi rápida, entre só 10 a 15 segundos é transportada desde os pulmóns até os seus receptores a través do torrente sanguíneo. De feito, a forma máis rápida de levar unha sustancia ao cerebro é fumándoa, o cal xera uns efectos moito máis fortes de reforzo condicionado. O tabaco é a droga que presenta a maior probabilidade de dependencia con tan só probala unha vez (32%).
A adicción ao tabaco é debida, como xa dixemos, á liberación de dopamina, concretamente na zona cerebral do estriado ventral (nucleo accumbens), a chamada vía da dopamina mesolímbica, vía do reforzo e a recompensa do cerebro. Estas zonas actívanse de forma natural cando realizamos algún logro motivante: aprobar un exame, mellorar as marcas deportivas, gañar un partido, experimentar un orgasmo, etc. Son os chamados subidones naturais que xeran nosas propios fármacos naturais sen necesidade de introducilos de forma artificial. Temos nosa propia morfina ou heroína cerebral: endorfinas; a marihuana cerebral: anandamida, a cocaína ou anfetaminas cerebrais: dopamina; ou do tema que nos ocupa, nosa propia nicotina cerebral: a acetilcolina.
Cando unha droga consegue activar estas zonas de maneira abusiva e explosiva xeran a adicción. As drogas sáltanse os propios neurotransmisores cerebrais e estimulan os receptores destas de maneira que non é necesario conseguir a recompensa de forma natural, máis a curto prazo e máis intensa. Imaxínasche conseguir unha medalla olímpica de maratón sen necesidade de saír a correr? Pois iso é o que entende o cerebro cando te fumas un cigarro. Non é natural. Non é san. Déixao e ponche a facer unha actividade reforzante de verdade.
Ademais, o uso de sustancias non naturais provoca unha maior abstinencia e ansía polo consumo (craving) entrando nun círculo vicioso de preocupación pola procura da droga, adicción, dependencia e abstinencia. A longo prazo, xa non será a recompensa que produce a sustancia directamente, senón a anticipación desta recompensa a que xere o círculo vicioso. As neuronas dopaminérgicas deixan de responder o estímulo primario e fano xa directamente ao estimulo condicionado, que pode ser o ambiente por exemplo estar nunha terraza dun bar tomando un café, que incita a acender o cigarro. Neste caso ademais, o aumento de dopamina migra ao estriado dorsal do cerebro.
Agora é cando algún le isto e di que el non ten adicción ao tabaco e que só fuma cando queira. E pode ser certo, os sistemas de recompensa non son iguais para todo o mundo e poden ter unha natureza máis impulsiva ou menos. É dicir, hai xente que gaña maratóns olímpicos con menos preparación física que outro pero que conseguen a mesma recompensa final.
Que fai a nicotina no cerebro?
Pois ben, a nicotina, diríxese principalmente aos receptores colinérgicos de nicotina do circuíto de recompensa onde existen dous tipos de receptores de nicotina: o subtipo α4β2 y el y el subtipo α7.
O obxectivo de fumar a nivel cerebral é tentar:
Os receptores ?4?2 atópanse inicialmente en estado de repouso (pechados) e ábrense ao fumar un cigarro liberando dopamina xerando o sentimento de reforzo, pracer e recompensa. Unha vez que se termina o cigarro, estes receptores se desensibilizan polo que non poden funcionar temporalmente reaccionando á acelticolina (neurotransmisor natural cerebral) nin á propia nicotina. Esta desensibilización coincide aproximadamente co que se tarda en inhalar un cigarro estándar. O problema disto é que cando se abren, hanse resensibilizado ao seu estado de repouso e queren máis reforzo debido á falta de liberación de dopamina. É un círculo vicioso.
Non por fumar máis cigarros vas conseguir máis pracer, os receptores péchanse só cun e non poden reaccionar até pasado un tempo. Agora pensa, cantos cigarros ten un paquete de tabaco? 20. Cantas horas pasas esperto? unhas 16 horas. Pois ás tabacaleras chégalles con porche 20 cigarros coas porcentaxes adecuadas de nicotina, nin cigarros máis grandes nin máis curtos, para manter a un fumador medio cos seus receptores de nicotina completamente desensibilizados. É un tema de custos de produción. Pensabas que os cigarros tiñan ese tamaño por algo aleatorio? Téñeno para que fumes un paquete diario sentindo pracer, un cigarro cada 45 minutos. Fumar máis xa non xera pracer cerebral e irá vinculado a outro tipo de condicionamento, pero non fisiológico.
Pénsacho ben á hora de empezar a fumar ou decídeche a tentar deixalo xa que fumar acelera o proceso de envellecemento do cerebro e empeora a capacidade para tomar decisións, resolver problemas ou controlar os impulsos. A causa é o adelgazamento da cortiza orbitofrontal do cerebro. Segundo un recente estudo publicado na revista Biological Psychiatry demostrouse que canto máis cigarros fuma ao día unha persoa e máis tempo leva sendo fumadora máis adelgaza esta zona cerebral. Isto ademais, está relacionado cun maior risco ás adiccións. Fumar ten un efecto acumulativo polo que os fumadores crónicos teñen máis difícil deixalo. A “boa” noticia, é que se descubriu que as persoas que deixan de fumar son capaces de recuperar parte do grosor perdido da súa cortiza orbitofrontal. Non perdas o tempo e deixa o cigarro.
Ver comentarios
Muy educativo, fácil de entender y con mucha razón y lógica.
Gracias
Muchas gracias por el comentario! Sí,la intención de la web es divulgar información de forma comprensible para poder educar y con ello prevenir las malas conductas.
Este tipo de comentarios anima a seguir aportando artículos. Gracias!
EXCELENTE.. ES DECIR QUE LOS VAPEADORES CON NICOTINA SON UN ENGAÑO, TE LIBERA DE OTROS PRODUCTOS TOXICOS DEL CIGARRILLO PERO EL ESENCIAL TE LO DEJAN EN LA ESENCIA, PUES LA MAYORIA TIENE NICOTINA.. EL MINIMO QUE TRAEN ES DE 3MG TENGO ENTENDIDO..
Gracias por el aporte Enzo.
Me ha encantado el articulo!
Y pregunto... a este nivel que se puede hacer para la deshabitualización? Es decir si el problema es el circuito de placer que genera el estimulo condicionado ya que como dices el estimulo primario deja “insensibilizada la zona de los receptores” y no es la causante. (Creo que lo he entendido así :-)
Saludos
¡Hola! Muchas gracias.
Lo que sucede es que los receptores cada vez necesitan estimulación para poder liberar el mismo nivel de dopamina (ya que han sido sensibilizados de manera extraordinaria previamente). Desde mi punto de vista, el primera paso la deshabituación es conseguir equilibirar el consumo con los ciclos de apertura y cierre de estos receptores para que poco a poco se "resensibilicen" a su posición estado normal. Con esto, el control del consumo será más fácil de llevar a cabo ya que no se consumirá "más de lo necesario". A partir de este paso, y mediante el cambio de conductas la necesidad del refuerzo por nicotina combinado con un refuerzo supletorio más saludable (ejercicio por ejemplo), se podría llegar a controlar esas ansías por el consumo. Básicamente, por lo que logramos es controlar la apertura de esos canales del placer de forma más natural.
El cerebro quiere sentirse "querido" y el reemplazo de ese sentimiento que la nicotina le daba de manera "sencilla" es la tarea que tienen que lograr aquellas personas que quieran dejar de fumas.
Espero haberme explicado. Como digo es mi versión del proceso :)
Un saludo,
Iván Pico
Psicólogo
Lugo
MUchas grácias Ivan por responder tan pronto.
Saludos
Gracias, esta información es bastante útil para comprender la adicción a la nicotina saludos.
Hoy por hoy el consumo de nicotina en dispositivos de vapeo esta generando algún daño directo al cerebro? sabiendo que hay niveles distintos según el fumador que pretende dejarlo por esta alternativa.
mi pregunta en concreto es saber si la nicotina en el estado liquido de los Liquids de vapeo llega a dañar considerablemente alguna zona del cerebro siendo una alternativa poco eficaz a el daño ya provocado por el cigarrillo convencional (hablando del cerebro)
Me parece muy interesante el post iván, me has motivado para dejarlo o por lo menos intentarlo.
¡Hola Juan!
Me alegra muchísimo leer este comentario. Es uno de los objetivos, ¡concienciar! Te felicito por haber dado ese paso, que mejorará en gran medida tu calidad de vida :)
Un saludo,
Iván Pico
Psicólogo