Ensinar e aprender
. Esa s deben ser as máximas de toda escola que se prece e así deben ser entendidas tamén as escolas deportivas. En demasiadas ocasións, o contexto familiar dos xogadores non entende que detrás do seu adestrador escóndese un educador que segue un proceso de ensino-aprendizaxe en busca de obxectivos formativos. Igual que sucede no colexio.
O modelo de ensino-aprendizaxe é un dos alicerces básicos para a correcta formación de xogadores. Os contidos a ensinar e resto de variables deben estar controladas para que non se perda a información e o proceso de ensino-aprendizaxe continúe o seu ritmo, como parte da identidade do club e do seu know-how (coñecemento). Os adestradores e xogadores veñen e van, pero o modelo prevalece. É a única forma de que os xogadores manteñan a súa formación de maneira progresiva e os adestradores saiban o que teñen que facer en función da etapa formativa e os obxectivos específicos da mesma.
Creando un modelo de ensino-aprendizaxe.
Ordenar toda a información que temos no noso club, os contidos a ensinar e resto de variables do noso modelo pasa por responder as preguntas das “6 W’s”, en ínguas : Why, What, When, Where, Who e hoW.
- Por que queremos un modelo de ensino aprendizaxe? Moitas son os beneficios de crear un modelo de ensino común: manter o noso estilo de xogo para que os xogadores asimilen conceptos de forma gradual; manter a información no tempo; afianzar a información; mellorar a planificación deportiva e a retroalimentación; mellorar o control e seguimento, etc.
- Que queremos ensinar? Esta pregunta respóndese ordenando os contidos do teu deporte e crear xerarquías de necesidades. Por exemplo, en futsal os grandes grupos de contidos son: técnico-coordinativos; táctico-cognitivos; físico-condicionais e psicovolitivos. Estes contidos, aínda que de complexa primeira elaboración servirán de guía para os adestradores.
- Cando debemos ensinar? O ensino deportivo debe seguir unha serie de etapas curriculares en función das idades formativas, a ligual que sucede no sistema educativo tradicional. La ensino deportivo divídese en grandes bloques que se van subdiviendo en subetapas formativas cos seus contidos específicos e o seu nivel de esixencia correspondentes ao nivel do desenvolvemento psicoevolutivo dos xogadores. Si a estrutura educativa adoita comezar pola educación infantil, daquela a primaria, a educación secundaria obrigatoria, o bacharelato e a universidade até chegar ao mercado laboral, en a formación deportiva sucede o mesmo. Un exemplo de secuenciación da formación deportiva por etapas podería ser: etapa de pre-iniciación (3-5 anos), formación multilateral global (6-9 anos); formación multilateral orientada (10-12 anos); iniciación á aprendizaxe específico (13-14 anos); etapa de tecnificación específica (15-16 anos) e por último unha etapa de tecnificación superior (17-19 anos). Todo iso debidamente programado nas súas sesións de traballo anuais e o tempo dedicado a cada concepto deportivo, progresando cara a completar o total da nosa estrutura deportiva xeral. Unha vez chegado ao final da nosa formación aprenderiamos todos os contidos do noso deporte.
- Onde imos realizalo? Todo o anterior non tería sentido si non adaptamos o traballo ás necesidades e infraestruturas do noso club. Identificarse coa cidade ou barrio de orixe, seleccionar as instalacións ou adaptarse ás existentes, inscribir aos nosos equipos nas competicións máis adaptadas ás súas características formativas. Isto último entendiendo que a competición é un medio de adestramento máis e non un fin, o fin sempre é a formación integral. Os resultados deportivos chegarán co tempo. Isto é de vital importancia á hora de inculcar a cultura deportiva da nosa organización e dos nosos stakeholders (grupos de interese). En definitiva , planificar sobre nosa propia realidade evitará frustracións posteriores por establecer obxectivos complexos.
- Quen vai realizar o proxecto? O adestrador asimila as funcións de profesor-educador polo que deben estar altamente cualificados. Téndese a identificar aos grandes adestradores só con os que adestran na elite, pero é na base onde deben estar os grandes formadores deportivos. A auténtica elite formativa son os adestradores que inculcan os coñecementos aos xogadores desde pequenos. Pénsao, un xogador de elite debe chegar cos coñecementos xa asimilados de antes si asimilou todas as etapas formativas. Na elite o adestrador convértese no xefe, no líder do grupo. Con todo, na base os adestradores son os auténticos profesores, os doutores universitarios que dan as clases aos seus alumnos para que o día de mañá entren no mercado laboral con todas as competencias adquiridas. Adestradores formados que saiban levar a cabo o teu plan educativo-deportivo. No “quen” non debemos de esquecernos do resto de persoas que forman a organización: directivos, institucións, patrocinadores, familias e federacións. Eles tamén forman parte do proceso formativo dos xogadores.
- Como o facemos?Estruturando, planificando e desenvolvendo. Si, é un proceso complexo pero que se realiza unha vez e despois irase adaptando e mellorando co seguimento do noso proxecto. Unha vez feita a guía todo resultará máis sinxelo. Os contidos máis pequenos vanse estruturando en unidades de aprendizaxe maiores e estas ordenándose ao longo das etapas de formación. Para conseguir isto necesitamos unha planificación do traballo dos nosos adestradores co seu correspondente seguimento e control. Non serviría de nada si a pesar de ter unha planificación deportiva realizada o adestrador non a segue. Primeiro ensínase a sumar e despois a multiplicar. Dentro de cada etapa formativa debe existir un proceso de secuenciación temporal, contextualización, análise do xogo individual, análise do xogo colectivo, contidos e obxectivos formativos, recursos (humanos, materiais e infraestrutura), a metodoloxía de ensino-aprendizaxe aplicada, atención á diversidade e uns criterios de avaliación e progreso adaptados.
Formar e educar. Formar non é o mesmo que educar. Pódese ser educado e non estar formado e á súa vez estar formado pero non ser educado. O deporte como medio para conseguir ambas as cousas. O deporte non é o fin, senón un medio, unha ferramenta de axuda cara ao benestar social e o desenvolvemento vital integral das persoas.
