Psicoloxía da lesión deportiva: variables e fases fundamentais

As lesións deportivas forman parte da práctica deportiva porque poucas son as persoas que realizan deporte e non estiveron lesionados nalgún momento, de menor ou maior gravidade. Desde pequenas molestias até lesións maiores que esixen a visita ao traumatólogo especialista en xeonllo tras sufrir unha rotura de ligamento cruzado ou similar. A psicoloxía deportiva cobra unha gran importancia cando se dan estas situacións non desexadas por ningún deportista.

Os deportistas, sobre todo naqueles casos nos que o deporte forma parte da súa vida diaria ou mesmo laboral para o caso dos profesionais, que viven unha situación moi estresante cando caen lesionados. A maneira de afrontar unha lesión vai depender en gran parte das características da personalidade do deportista lesionado. No caso dos deportistas profesionais a presión mesmo se ve aumentada cando transciende de forma mediática xa que mesmo ven obrigados a ter que dar explicacións públicas sobre a súa lesión e a repercusión profesional que pode ter. Para o caso dos deportistas amateurs a presión leva a outros terreos, como o económico, xa que pode ter repercusión nos seus traballos fose do deporte ou o prezo que ten unha operación de meniscos, por exemplo.

Variables psicolóxicas para afrontar unha lesión

As variables psicolóxicas principais para saber manexar estas lesións derívanse na súa maioría dunha intelixencia emocional alta para poder xestionar o conflito sen xerar outros. Por iso, a automotivación persoal, o manexo da tensión, a toleración á frustración, a autoconfianza ou a utoestimapersoal ou a capacidade de resiliencia xogan un papel fundamental para lidar con estas situacións. Por iso é polo que o traballo psicolóxico cos deportistas deba estar incluído dentro de todas as programacións deportivas para previr e estar preparado cando se produza a lesión.

Etapas psicolóxicas da lesión deportiva.

A lesión deportiva segue un patrón de afrontamiento moi similar ao que sucede nas etapas de duelo convencionais. Existe un modelo moi estendido na práctica deportiva que consta de 5 etapas secuenciales que dunha forma ou outra xustifican as reaccións do deportista coa súa situación (Gordon,1986; Gordon, Millios e Grove, 1991; Hodge e McNair, 1990):

• Negación. Nesta primeira etapa non se acepta a lesión, o deportista aínda se atopa en fase de shock tras caer lesionado. Aínda non llo cre polo que adoita darlle menos importancia da que realmente pode ter.
• Cólera. O deportista entra na realidade co que lle sucede, coñece os prazos de recuperación e comeza a sentirse frustrado polo sucedido, até enfadado consigo mesmo ou tentando culpar a terceiras persoas ou a un mesmo da súa lesión.
• Negociación. Comézase a afrontar a realidade tentado racionalizala e darlle sentido. Empeza a planificar como saír da lesión e retornar á práctica deportiva. Empeza a analizar como poder previr situacións futuras para cando volva facer deporte.
• Depresión. No caso de lesións graves, nesta cuarta etapa o deportista coñece de maneira plena o alcance da lesión e as posibles consecuencias polo que se enche de certa incerteza sobre o seu futuro no deporte. É nesta fase cando o deportista está máis débil e a figura do psicólogo deportiva cobra unha gran importancia para non caer nun estado depresivo maior.
• Aceptación. Esta é a última etapa na que finalmente unha vez superado o estado de ánimo baixo o lesionado comeza a concentrar de forma máis enérxica os esforzos no proceso de rehabilitación e a volta á actividade normal.

Algunhas técnicas de intervención que se pode utilizar durante estas etapas para que o xogador manteña alta a súa automotivación son a reestruturación cognitiva ou técnicas de relaxación, entre outras.

_

Referencias:

Gordon, S. (1986). Sport Psychology and the injured athlete: a   a cognitive behavioral approach to injury response and injury rehabilitation. Sport Science Periodical on  Research and Technology in Sport, 1, 1-9.

Gordon, S. & Lindgren, S. (1990). Psycho-physical rehabilitation from a serious  sport injury: case study of an elite fast bowler. Australian Journal of Science and Medicine in Sport, 22, 71-76.

Gordon, S., Millios, D. & Grove, J.R. (1991). Psychological aspects of the recovery process from sport injury: the perspective of sport physiotherapist. Australian Journal of Science and Medicine in Sport, 23, 312-318.