A criminoloxía é a ciencia que estuda os fenómenos e procesos que dan lugar a un crime ou delito. A explicación das causas da conduta desviada, a problemática do delincuente e as casuísticas da vítima son parte do seu estudo tanto para a intervención, como a prevención do delito e a reinserción social de delincuente e vítima.
A criminoloxía é unha ciencia multidisciplinar que se nutre dos coñecementos de numerosas ciencias sociais que estudan fundamentalmente o comportamento do individuo: psicoloxía, sociología, psiquiatría, dereito, antropoloxía, bioloxía, educación social e a filosofía entre outras.
Estes diferentes enfoques de estudo dan lugar a diferentes ramas propias da ciencia criminológica cada unha delas especializada nun ámbito determinado cos seus respectivos cursos criminoloxía específicos que preparan para as súas correspondentes saídas profesionais concretas.
Aínda que a criminalística está relacionada dentro da criminoloxía é unha disciplina propia que abarcaría mesmo máis que unha rama específica pero que convén diferenciar en primeiro lugar do resto. Non é o mesmo criminalística que criminoloxía .
A criminalística é a disciplina que ten como obxecto o estudo da escena do crime e a súa investigación solicitando as probas necesarias para pescudar os motivos do delito e descubrir aos infractores. A criminalística está máis vinculada por tanto á investigación policial do feito delituoso, que é o que adoitamos ver nas películas policiacas. Por tanto, un criminólogo podería ser un criminalista, pero un criminalista necesitaría ampliar máis os seus estudos para poder ser un criminólogo.
Esta rama da criminoloxía estuda as penas e os obxectivos que teñen cada unha delas de face ao castigo en si polo delito cometido e a súa función na rehabilitación e reinserción dos criminais recluídos. É unha subdisciplina que abarca a filosofía da sociedade por tentar reprimir a conduta criminal mediante a práctica de condenas polos feitos realizados e as súas consecuencias persoais e sociais.
A sociología é a ciencia que estuda o comportamento social das persoas e grupos. Cando falamos da subdisciplina da sociología xurídica ou do dereito facemos referencia ao estudo do comportamento humano en relación aos ámbitos legais do mesmo: institucións xurídicas, cultura xurídica, construción social das leis, regulación social ou a relación das leis co control social que realizan.
No estudo da criminoloxía é necesario coñecer non só os aspectos sociolóxicos e psicolóxicos que confeccionan as penas e castigos de face a unha rehabilitación senón que é necesario saber como aplicar e executar ditas penas dentro do dereito público que regula o Estado en cuestión e as medidas penais que se exercen dentro dos centros e as medidas de seguridade privativas e dereitos fundamentais dos presos.
A victimoloxía é o estudo centrado na vítima do crime dando importancia a feitos como a relación entre vítimas e delincuentes así como co sistema xudicial e posibles medios de comunicación e movementos sociais aos que se ten que enfrontar tras o crime. Estuda por tanto a victimización tanto cando se produce por un feito delituoso como a consecuencia dun accidente.
A psicoloxía forense é a especialidade clínica encargada da valoración, diagnóstico, tratamento e avaliación das persoas dentro dun ámbito legal. O seu obxectivo é o asesoramento a xuíces e tribunais en procesos xudiciais mediante a realización dun informe pericial psicolóxico sobre a veracidade dos testemuños e o estado mental das persoas implicadas no proceso.
Dentro deste ámbito tería cabida a psicoloxía criminal que estuda todos os procesos mentais, cognitivos e emocionais así como a personalidade dos suxeitos implicados nun delito para coñecer mellor os motivos e causas dun crime.
Desde o punto de vista da antropoloxía e a bioloxía, como seres humanos que somos, debemos pensar os motivos e factores biolóxicos e físicos que nos levan a cometer crimes. O estudo destes vínculos sociais coa personalidade e mesmo o aspecto físico para aprender a identificar mellor aos posibles delincuentes. Os antecedentes xenéticos son unha variable moi a ter en conta xa que predisponen a unha persoa a tendencias criminais ou antisociais fose do seu propio control polo que aprender a identificar eses factores é de gran axuda na prevención do delito e medidas de rehabilitación acordes.
