Terrores nocturnos: expresando os peores soños.

Durante unha viaxe con amigos un deles avisounos de que non nos preocupásemos si de noite falaba, alterábase ou gritaba cousas sen demasiado sentido. Tiña terrores nocturnos. Era a primeira vez que me coincidía ter preto a unha persoa que tivese este tipo de trastorno do soño. Chegou a noite e sucedeu. O meu amigo espertounos a todos recreando de forma conductual, mediante palabras e mesmo movementos, o que estaba a suceder nas súas fantasías. Sinceramente impresionoume o que o noso cerebro pode chegar a facer de maneira inconsciente. Tranquilizámolo e seguiu durmindo.

Terrores nocturnos: a recreación conductual dos soños.

Os terrores nocturnos son un tipo de trastornos do soño, concretamente chamados parasomnias, caracterizados por episodios de espertar bruscos. A pesar de ter os ollos abertos a persoa non está completamente esperta e non é fácil tranquilizala. Si espértase de maneira consciente móstrase aterrorizada e confusa. Previamente ao espertar adóitanse preceder prantos ou berros de angustia. Ademais, poden acompañar ao episodio comportamentos típicos dunha situación de medo como golpes inconscientes da contorna e unha gran activación autonómica (suor, hiperventilación, taquicardias, pupilas dilatadas…).

É dicir, a persoa que os sofre leva á realidade conductual a situación de medo que está a vivir nas súas fantasías a cal non coincide coa realidade do contexto, o que é moi impactante para a xente que o presencia ou dorme con estas persoas.  É un exemplo de que as emocións non descansan nin durmindo.

A duración dos episodios de terror nocturno adoitan oscilar entre 10 e 20 minutos para despois volverse a durmir. Prodúcense case exclusivamente durante as fases de ondas lentas (I e IV) do soño profundo no primeiro terzo da noite. É dicir, nas fases non-REM. Normalmente á mañá seguinte a persoa non lembra o sucedido ou o fai de maneira moi fragmentada (amnesia retrógrada).

Os terrores nocturnos, como sucede cos pesadelos, son máis frecuentes na infancia. Segundo, Wilson e Nutt (2010) até un 30-40% dos nenos teñen polo menos un episodio destas características durante a súa infancia aínda que a súa prevalencia é moito máis baixa (1-6%). Os casos nos que se inicia na infancia ou na adolescencia temperá poden ser debidos a unha inmadurez no sistema nervioso central mentres que os orixinados en etapas máis maduras relaciónanse cun trastorno psicolóxico (1%, segundo datos APA, 2002). Nótese que este tipo de trastorno ten unha importante predisposición xenética, polo que adoitan existir antecedentes familiares similares.

>> Artigo relacionado: 15 pautas para durmir mellor: a hixiene do soño.

Tratamento dos terrores nocturnos.

Si tes un problema relacionado co soño, o primeiro que debes facer é consultalo cun especialista e un psicólogo adoita ser a mellor opción. O problema como trastorno a tratar só é tal si espertárelos impiden realizar unha vida normal ou ten unha repercusión clínica na persoa que o sofre debido a non descansar ben ou á ansiedade que xera. Os terrores nocturnos teñen moitas similitudes con outra parasomnia, o sonambulismo. Ambas se produce nas mesmas fases de soño non-REM de ondas lentas e na mesma franxa horaria. En ambos os casos, a persoa adoita ter unha falta de contacto coa realidade externa.

Recomendacións previas. 

1. Informar os pais, familiares ou achegados. Non son problemas graves e adoitan desaparecer na infancia. 
2. Recomendacións: tranquilizar, reconducir á cama (sobre todo en sonambulismo).
3. Non é conveniente tratar de espertar (aínda que non é perigoso) xa que a persoa ten unha falta de contacto coa realidade e non serviría de nada espertalo, o único que se conseguiría é que a persoa se asuste e confunda sen necesidade.
4. Adoptar medidas de seguridade xa que a persoa non coordina os seus movementos adecuadamente, sobre todo si trátase dun caso con sonambulismo. Por exemplo: non durmir na litera superior, pechar a porta da rúa con chave, retirar obxectos perigosos, etc.
5. Regularizar horarios de soño asegurando unha cantidade suficiente de soño.
6. Evitar consumo de ansiolíticos e alcol. 
7. Regular actividades que impliquen unha alteración emocional, principalmente durante a tarde-noite.

Espertares programados. 

Espertárelos programados é a estratexia de tratamento máis utilizada para os casos tanto de terrores nocturnos como de sonambulismo. O procedemento require a axuda dun familiar ou achegado que durma coa persoa afectada polo que se require certo adestramento resumido nestes pasos a seguir:

1. Observar e rexistrar a hora de aparición dos episodios ao longo de aproximadamente dúas semanas para coñecer coa maior exactitude posible o momento no que se adoitan producir.
2. Espertar á persoa cada noite entre 15 e 30 minutos antes da hora á que se adoitan producir os episodios. O espertar será o menos brusco posible, tocándoo ou movéndoo con delicadeza ata que abra os ollos.
3. Deixar que se volva a durmir xusto despois de que abra os ollos.
4. Manter os pasos anteriores polo menos durante 7 noites seguidas sen episodios.
5. Retirar gradualmente o procedemento: primeiro déixase de espertar unha noite, logo dúas, etc.

No caso dos nenos, como os episodios sucédense no primeiro terzo da noite, normalmente os pais non se deitaron polo que o procedemento vólvese máis sinxelo e de fácil cumprimento.

_

Referencias:

American Psychiatric Association (2000) . Diagnostic and statistical manual of mental disorders. (4th ed. text revised). Washington, D.C. : APA. Tradución a l español: Madrid: Masson (2002).

Comeche Moreno, I., Vallejo Parella, M.A. (2016). Leccións de Terapia de Conduta. Madrid: Dykinson

_