A imaxen corporal percibida en pacientes con cancro

Padecer calquera tipo de enfermidade mingua ao organismo tanto a nivel físico como psicolóxico. Todos os esforzos do noso corpo, e en primeira instancia do sistema inmunológico, céntranse en combater a causa que nos enferma o que nos debilita en todos os sentidos, incluído o mental.

No caso de pacientes do tan odiado cancro, os trastornos psicolóxicos máis frecuentes asociados a padecer a enfermidade son a ansiedade, orixinada pola incerteza e o medo que orixina a enfermidade de seu; a depresión ou trastornos do estado de ánimo pola situación difícil que se ten que afrontar; e trastornos derivados da tensión que xeral o tratamento e os eventos que ven modificados por causa da enfermidade (familia, traballo, economía, amizades…) que chegan a ser traumáticos en moitos casos. Os trastornos do soño son tamén comúns ás persoas que pasan por calquera enfermidade tanto por causas psicolóxicas como polo malestar derivado da propia dor que xera a enfermidade, cirurxías ou a incomodidade de ter que estar conectado aos diferentes dispositivos médicos (catéteres, sondas, drenaxes…).

Cancro e os seus efectos sobre a imaxe persoal percibida.

O tan agresivo tratamento do cancro pode provocar que os pacientes sufran a nivel emocional non só debido á propia enfermidade en si senón aos efectos colaterais do tratamento sobre o seu corpo a nivel físico e estético. A imaxe persoal vese alterada (alopecia, cicatrices, mutilaciones, etc.)  e nalgúns casos esta situación pode chegar a desenvolver trastornos da imaxe corporal que afectan directamente á autoestima e benestar emocional destes pacientes.

Cando a imaxe corporal vólvese negativa.

A imaxe corporal é a representación mental que cada persoa ten sobre o seu propio aspecto físico. Cando unha persoa ten a imaxe corporal positiva móstrase segura e cómoda consigo mesma e é capaz de percibir o seu corpo de forma clara e real, de valoralo e aprecialo consciente de que só é unha parte do conxunto da persoa xa que a personalidade ten un peso maior dentro da identidade persoal. Con todo, unha persoa que ve a súa imaxe corporal de forma negativa faio de forma distorsionada, avergóñase de si mesma e móstrase ansiosa e incómoda ante o seu corpo.

Os efectos psicolóxicos na autoimagen poden chegar alterar os comportamentos que antes eran habituais ou máis cotiáns como mirarse ao espello, saír a pasear ou facer a compra. En definitiva, pode chegar a ser causa de diminución das relacións interpersoais. O afectado non afronta a súa nova identidade e non a encaixa de forma positiva nas aspiracións e desexos do momento actual ao compararse coa súa imaxe anterior á enfermidade.

Durante o tratamento o corpo debilítase e gran parte dos efectos secundarios reflíctense no exterior: alopecia, palidez, edemas, mutilaciones, cambios de peso, etc., ademais da perda de enerxía que evidentemente afecta tamén á enerxía emocional e ao estado de ánimo. Esta imaxe transformada pode levar á persoa a non coñecerse a si mesma, a sentir que está dentro doutra persoa, que o seu corpo xa non lle pertence (Rosenberg, et ao. 2013).

Actualmente, existen técnicas de cirurxía estética capaces de reconstruír parte das zonas danadas polos efectos secundarios do tratamento oncolóxico contra o cancro. Unha das máis novas é a micropigmentación mediante a cal se pode reconstruír a mamila da mama perdida ou mesmo realizar tratamentos de micropigmentación para cubrir zonas afectadas pola alopecia como cellas ou cabeza deixando unha estética máis próxima á imaxe do paciente que influirá positivamente sobre a súa autoestima persoal.

Ademais da alopecia, as cicatrices ou mutilaciones adoitan ser moi visibles polo que afectan directamente á imaxe persoal. No caso do cancro da mama, as mulleres ás que se lles tivo que extirpar un seo (ou ambos os) teñen unha experiencia máis negativa sobre a súa imaxe corporal que as que foron tratadas sen ter que realizar mastectomías, sobre todo a curto prazo (Rosenberg, et ao. 2013). Isto conduce a unha deterioración da calidade de vida e niveis baixos de autoestima, maior irritabilidad e propensión á depresión. Nestes casos, a micropigmentación pode ser unha solución parcial xa que permite debuxar de novo a mamila ou mamilas perdidas pola persoa afectada.

>> Artigo relacionado: Autoconciencia persoal: claves para coñecerse a un mesmo

Tomar medidas para mellorar a autoestima é parte da resiliencia que xeran moitos dos pacientes que ven afectados por cancro. A súa capacidade de superación ante unha adversidade de leste calibre failles retomar a vida desde outra perspectiva tentando aproveitala ao máximo en todos o sentidos e para iso é fundamental sentirse ben cun mesmo.

Referencias. Rosenberg S.M., Tamimi R.M., Gelber S., Ruddy K.J., Kereakoglow S., Borges V.F., et ao. (2013). Body image in recently diagnosed young women with early breast cancer. Psycho-Oncology, 22, 1849-1855.